Tuluk ram Shandong
ramṭhen ah a um mi primary sianginn ah hngakchia bawhkeuh hna he sianginn kai
in caa a cawng mi cu kum 35 a si cang mi Chin Zhi a si. Kum a upa tuk ko nain
zeiruangah sianginn ah ningzak lo tein ca a cawn ṭhan hnga?
Chin Zhi cu Kansai
district ah lo thlo mi nulepa nih an hrin mi fanu a si. Nulepa chim hrinnak
tangah felte in khua a sa mi fanu fim zong a si. Kum 5 a si lio ah hringtu a pa
nih a thihtaak cang hna. A u nu nih dam lonak in ihkhun cungah a it ko. Hringtu
a nu nih an naupa a puak pah in chungkhar nunnak ah caah lo a kal lengmang.
Cuticun a naupa
zohkhenh dingin, damlonak in a tlamtling lomi a u nu zohkhenh ding chungkhar ṭuanvo
cu Chin Zhi liang cungah an tla dih ko. Fimnak cawn a herh lio caan Chin Zhi cu
chungkhar rian he buaibai ngai in a um. A khupṭhi rual hna cu siangbah zal bei
in sianginn an kai lio ah sianginn kai kho lo in a um tikah a hawikom khupṭhi
rual a zoh hna tikah a ṭah lawng a chuak ko. A sum khawh ve lo hrat tikah
hawidang sianginn an kai a hmuh fatinte a ṭap lengmang tawn. Hringtu a nu hmai
ah khukbil in a hal caan zong a tlawm ti lo.
“Ka nu sianginn ka
kai ve ko lai, ka upat tikah ka nu he, ka unau he ṭha tein kan zohkhenh ko hna
lai,” tiah mitthli he a nawl tawn.
A fanu nih sianginn
kai dingin a hal fatin hringtu a nu cu mitthli kurkur tla in, “Ka fa dawt,
nangmah inn ah na um lo ahcun kan chungkhar zeitin dah khua kan sak hnga,”tiin
a leh tawn.
Kum 1973 ah hringtu a
nu cu rethei zangba tuk in a rianṭuannak ah zawtnak nih a tlunh hnawh i a tho
kho ti lo. Hringtu a nu nih a fale pathum cu a ihnak ihkhun pawngah mitthli he
a auh hna i Chin Zhi cu mitthli he bia a cah.
“Ka fanu, na nu hi na
cungah nuṭha ka si kho lo ti cu ka hngalh. Sianginn zong kan kai ter lo.
Asinain atu cu rit deuh in rian pek kan duhchap. Midam lo na u le na nau hi
nangmah tu nih ṭha tein rak zohkhenh hna mu,” tiah a ti.
“Chin Zhi nih ka nu a
poi lo. An pahnih in ṭha tein ka zohkhenh ko hna lai. Ka naupa zong kum voi in
cun sianginn ka kai ter lai,”tiah a nu cu a leh.
Hringtu a nu nih bia
a cah dih hna in a nunnak a liam.
Cu lio ahcun Chin Zhi
cu kum 12 lawng a si rih. Kum 12 nu hngakchia nih a dam lomi a u le kum 4
hngakchia zohkhenh ding ṭuanvo nganpi a ngei.
Kumvoi ṭhal a chuah
tikah a nu sinah bia a kam bantukin a naupa te cu sianginn ah a kai ter.
Kum 1984 ah Chin Zhi
cu an khua ah sifak le cathiam lo chungkhar a si mi Lo thlo pa he an i duh.
Cuticun chungkhar an dirh hna. Amah siseh, a vapa chungkhar siseh, sifak le
sianginn kai kho lo chungkhar an si veve tikah an khuasak tintuknak cu an caah
a har ngaingai ko.
An nuva in khua
chungah a um mi rian phunkip an ṭuan. Zingka ṭuante an tho i thingthei midang
sinah an lak. Cu an zuar chin. Cun zuatkhalhnak le a dang innsaknak lei zongah
an herh mi lung le these hna an thiarpiak tawn hna. Cuticun an nuva in
chungkhar nunnak caah rian an ṭuan.
Sihmanhsehlaw an
chungkhar nunnak a tlamtling kho bal lo. Thingthei an zuar mi nih a thu a tam
deuh i an sung. An leiba cu nikhat hnu nikhat in a karh chinchin. Cu caan
thengte ahcun fa an ngei chap rih. Cucaah an inn chuah takin hmun dang ah ṭhial
an i tim.
Kum 1990 ah khuapi ah
Arr zuatnak a tuah mi chungkhar hna sinah an arr zohkhenhpiak dingin an
chungkhar in an i thawh. Cuticun arr zuatnak in pawngah an chung in khua an sa.
Cuticun thlakhat ah Yuan 300 an hmuh. Cawnnak le thiamnak a ngei lomi khuate fa
caah Yuan 300 cu a zatawk hmuhnak a si ko.
Sihmanhsehlaw Chin
Zhi cu 300 cun a lungsi lo. Zeitin dah rumnak lam hi ka kawl khawh rih tiin
khua a ruat zungzal.
Voikhat zing cu arr
ek cawk dingin aa thawh mi thaw-la-ci cu a hmuh. Arr eek hi tangka man maw a
si? tiah bia a hal.
Hi khuapi lengah
cinthlaknak a tuah mi tampi an um a si lo maw? Cu hna nih an cinthlak mi tisik
anhnah caah nonṭha an herh. A tam deuh cu arr eek hi an kawl cio si lo maw?
tiah khua ruat.
Chin Zhi cu a rannak in inn ah a ṭin i an pa
cu a ruahnak a chimh. A hram thok ahcun an pa nih a zum lem lo. Cun amah nih
thil sining a dothlat hnu ah Chin Zhi bantukin lungthawhnak nganpi a ngei.
Cu ti cun arr zua tu
an pu le hna cu an ruahnak an chim hna. Cucaah arr zua tu pa zong nih a arr ek
cu man fawite in a pek hna. Arr ek cu i zuarnak nawl a pek hna. Khua leengah
hmun pakhat an hlaan. Cuka ahcun arr ek thiartu mawtaw hna zong an hlan ii khua
kiangkap a um mi arrzuatnak vial cu an kawl hna. Cu anmah pumpak nih an dum ah
mawtaw in an kal hnawh hna i arr ek cu an va lakpiak hna tikah arr zuatu ca
zong hna thiang. Cuticun arr zohkhenhnak rian cun an chuak i arr ek zuar le
kawl ahcun biatak in an nuva in an ṭuan.
Cuticun Shandong ramṭhen
chungah cinthlaknak lei rian a ṭuan mi kip nih non cawk an duh tikah anmah cu
an pehtlai zungzal hna. Rianṭuantu tamdeuh zong an ngei cang. Dipkhat ah Yuan
50 in an cawk hna ii, Yuan 240 in an zuar.
Cuticun kum 3 a rauh
tikah anmah pumpak ngeih mi thaw-la-ci (17) an i cawk. Kum 1994 a phak tikah cun Chin Zhi te
chungkhar cu millionaire chungkhar ah an cang ko.
Asinain kum 1996 ah
arr man cu a ṭum caah arr zuatu tampi nih arr an zua ti lo. Cu ticun arr ek
laknak zong Chin Zhi te chungkhar caah a har chinchin. Cuticun arr ek zuarnak
cu a kal taak i khuapi chungah inn pakhat an i cawk. Asinain Chin Zhi nih cun a
hlan kan sining zeitik hmanh philh lo ding le i porhlawt lo ding in an pa cu
bia a cah lengmang. Cinthlaknak lei project pakhat a um ti zong an theih.
Asinain an theih bal mi le an hngalh bal mi a si lo tikah hlathlai hmasat
dingin an lung a tling.
Kum 1998 ah tangka
Yuan 80,000 thap in vawlei hmun 3 hectres (ekah 7.5 he aa khat) an cawk.
Cuticun tisik annhnah pawl cu an cin hna. Sihmanhsehlaw harnak tampi an tong.
An nuva cathiam lo le hngalhnak zeihmanh an ngei lomi an si tikah an caah a
fawi hrimhrim lo. Cucaah Chin Zhi cu a hngakchiat lio in kai a duh tuk ko nain
a rak khawh lo mi sianginn kai ding ah aa tim.
Cuticun primary
sianginn kai ka duh tiah an pa cu a chim tikah an pa cu a lau tuk hringhran. An
pa nih, “Kan fapa hmang nih high school a kai ii, nang primary kai ding cu
mihmai na khaap lai maw? Minih an in nihsawh lai lo maw?” tiah a ti.
Chin Zhi nih, “Kan nu
va in ca rel zong kan thiam lo. Cucu nihchuak kan si deuh lo maw? Tangka lawng
kan ngeih i fimnak kan ngeih ṭung lo. Hi kan cinmi tisik annhnah hna hi kan
zuar tikah contract (saachoke) te hna rel in minthut a hau. Cutikah zeitin dah
kan tuah lai?” tiah an pa cu a ti.
Chin Zhi cu zan a
hngilh kho lo. Cuticun zingka tuante in a tho i, a nikhatnak sianginn ah a kal.
Sianginn ahcun kum 6, kum 7 hngakchia hna he caa an cawng ṭi. Cachimtu cu kum
18 nuhngakte a ii anmah nakin kum 20 in a hngakchia deuh.
Chin Zhi cu sianginn
a kai nih thok in zeitik hmanh ah sianginn zong a tlai bal lo. Sianginn zong tlolh
bal lo. Hngakchia nih an tuah mi poah a tuah ve ko. A chambaunak pakhat cu a
thluak a chia tuk fawn. Sihmanhsehlaw a lung a dong lo. Ka thiam lo ahcun a si
kho lo tiin aa zuam.
Cuticun primary
sianginn cu a dih tikah, a chim mi cu tangka ting 10 (1,000,000) ka hmuh ni
nakin kaa nuam deuh tiah a ti. Tuluk cafang 1000 leng a rel kho, a ṭial kho.
Sihmanhsehlaw a za a ti rih lo. High School a peh. Sianginnruun a peh cuahmah
rih. Cuticun mirang ca zong chawn chih a duh. Cu hnu lawngah World Trade
Organization ah Tuluk ram chungtel a si ve tikah caan ṭha ka ngei lai tiah
zumhnak a ngei. Cu ti cun an ṭuan mi rian kong he pehtlai in thil caw tu tampi
he fawite in le tluangte pehtlaihnak a tuah khawh hna.
KFC cu Kentucky Fried
Chicken tinak a si. A tuah thok tu pa cu Colonel Harland Sanders a si. Amah cu
a hngakchiat tein a pa nih a thih taak ve hna. Cucaah sianginn a kai ngolh. Kum
7 a si in a nu nih zeitin dah rawlchuan a si ti a chim. Kum 13 a si in an inn
in aa thawh ii tlanglawng lam rianṭuannak le a dang rian har tampi ṭuan in
nunnak a kawl. A kum a upa deuhdeuh. A nunnak zalam a tluang kho bal lo. Amah
le mah thah tiang a rak tim tawn. Sihmanhsehlaw arsa kio a thiamnak kong
mitthlam ah a cuang. Cuticun a ngeih mi tangka 80 in arr a cawk ii, zalam
pawngah a zuar, kum 65 a si ah mirum ah
aa chuah.
Salai Ni Peng Ling
07-Jan-2018
No comments:
Post a Comment