Arkad- Mirum Pa Tangka Tawlrelning Cawnpiaknak

Babylon khuapi a rumnak cu rammi minung thazang (Human Resources) a that ruangah ruangah a si. A hmasat bikah zeitindah rum khawh a si timi an kawl hmasat. 

Babylon siangpahrang Sargon cu raltuk nakin a rak kir tikah thilhar tampi nih a rak don cia. Zeicatiah ral an tuk tikah rampi sinah ngunkhuai tampi an lak. Ram tangka tampi an hman. Ram mipi hna rian an ngei satsai ti lo. Rian an ngeih lo tikah an hmuhnak a tlawm. Nifatin an herhnak le an chambaunak nih an tlawm deuh hlei lo. Ram mipi hna cu khuaruah vangsang in an um. Ram hruaitu upa hna zong an lungre a thei ngaingai.



Siangpahrang inn chung rianṭuantu bawi pawl nih, “ kan ram chungah thatnak tampi kan chuahter khawh lai tiin dinti peknak hna kan ser, biakinn ṭhaṭha kan ser. Asinain atu cu kan rian zong a dih cang. Kan rammi hna rian an ngei ti lo. Ei awk din awk zeitindah kan kawl lai ti an thei ti lo. Rianṭuanmi hna zong tangka pek awk a um ti lo. Chawlettu hna nih thilcawtu an ngei ti lo. Lothlo hna nih an thil an zuar kho ti lo. Kan mipi hna nih rawlcawknak tangka an ngei ti lo. Asinain hi tipeknak le biakinn caah kan hmanmi sui tangka vialte khuazei ahdah an kal dih hnga? Mirum pakhat pahnih sinah a zut in a tlau dih rua” tiah siangpahrangpa cu an hal. 

Siangpahrang pa nih a lehmi hna cu, “Kan hmanmi sui tangka ziah ram mipi nih an kawl lo. Mi pakhat nih a thazang chuah in a kawl ahcun harnak cu a um ko lai nain pek loin cun a um lai lo. Cucu mipi an theih. Kan ṭuan ahcun kan hmuh lai ti an theih. Mifim deuh nih fawideuh in sui tangka cu a hmuh ko. Cucaah kan rammi vialte hi zeitindah sui tangka an khon lai tiah chim ding an si lo maw?” tiah a leh. 

Ral bawipa nih cun “A ṭha tukmi a si, Siangpahrang pa. Asinain aho nih dah a chim hna lai? Zeiruangah ti ahcun zeitindah tangka kan kawl lai ti an thei lo.” tiah a leh. 

Siangpahrang pa nih cun “Ralbawipa, kan ram chungah mirumbik cu aho nih dah a theih lai?” tiah a hal.

Ralkap bawipa nih “Siangpahrangpa nangmah nih na theih bik ko lai” tiah a leh. 

Siangpahrang nih “A si na hman. Ralkap bawipa. Amah cu Arkad a si. Thaizing ah rak ka tong dingin thawng va thanh tuah” tiah a ti. 

Cuticun a thaizing ah Arkad cu siangpahrang Sargon hmai ahcun a rak chuak. Siangpahrangpa nih a thawh ii “Arkad, nangmah hi Babylon ram chungah a rumbik na si tiah an in ti. A hman maw?” tiah a hal. 

Arkad nih “na theih bantukin a hman ko” tiah a leh. 

Siangpahrang pa nih “Zeitindah mirum ah na si khawh. Rianṭuan khawhnak ah zeihmanh a hram na rak ngei lo. Rumduh thinlung lawng na ngeih khawhmi a si hnga? Atu ah ka rammi tampi harnak an tong. Zeiruangah ti ahcun zeitindah tangka kawl lai ti an hngal lo. Rumnak dingah hi cawn khawh a si maw? Cawnkhawh le I chim khawh a si ahcun kan rammi vialte hi kan chimh hna awk a si lo maw?” tiah a hal. 

Arkad cu siangpahrangpa hmai ah a kuk ai bil ii, a lu ai kun. “Siangpahrangpa keimah cu na duhnak hmun ah na fial khawh dingmi na sal ka si ko. Rumnak hi tuahnak thawngin a rami a si. I chimh khawh zong a ii, cawn khawh zong a si ko. Zeiruangahdah kan rammi an rumnak ding le siangpahrang na sunparnak dingah cun chim loin cun ka um lai. Caan rak ka timhtuah piak law, kan chimh ko hna lai. Tangka bawm a depmi hna nih an tangka bawm an khah ter khawh lai” tiah a leh. 

Siangpahrangpa mithmai ah lungsinak le lawmhnak in a khat. Siangpahraang pa nih “Arkad, na sinin theih ka duhmi bia na ka chimh” tiah a ti. 

Siangpahrangpa nih cun “Ralbawipa thaizing in minung 100 thim hna law, tangka zeitindah kawl a si timi cawnpiak ding timtuah hna” tiah nawl a pek. 

Siangpahrangpa nawlpek bantuk cun a thaizing ahcun an thok colh. 

Minung 100 hna cu an rak chuah. Arkad cu an hmuh tikah “Babylon ii mirum bik pa cu amah hi maw a si. Asinain mino te kanmah ṭhirual pei a si ko hi” tiah mipi hna cu bia thli an phai len. 

Arkad nih cun “A liannganmi kan siangpahrangpa nawl pekmi ṭuanvo theih buin nihin ah nan hmaika ah ka dir. Zeiruangah ti ahcun keimah zong a hlan ah sifak te ka rak si. Nangmah bantukin sui tangka hi zeitindah ka kawl lai timi a ruat kho lomi ka si. Nikhat ah ruahnak le fimnak ka hun ngeih tikah hi bantuk dirhmun ah ka hung phan kho ve. Cu fimnak le ruahnak cu siangpahrang nih nan sinah chimh dingin a ka fial. A hramthok ahcun keimah zong tangka bawm dep lengmang in khua a rak sami ka si. Nihin ah zeitindah nan tangka bawm nan puar ter lai timi lam pasarih kan chimh hna lai” tiah a ti hna. 

“Kan chimh tik hna ah ṭha tein nan ngaih lai. Cun pakhat le khat nan chim ruah lai. Cun keimah sinah biahalnak le chimrelnak zong nan ngeih lai” tiah a ti hna.

Nikhatnak Cawnpiaknak

Arkad nih a hmaibik changtu ah a dirmi pa cu a thawh ii, “Ka hawiṭha, zeirian ṭuanmi dah na si? “ tiah a hal.
Mipa nih “Kei cu tlak in caṭialnak ah rianṭuanmi ka si” tiah a leh. 

Arkad nih “Keimah zong a hmasat bik tangka sen ka hmuhnak rian a si. Nangmah zong mirum sinak dingah a lam a um tinak a si” tiah a leh.

Cun a dang pakhat a hal ṭhan. “Mipa kei cu meheh a thattu ka si. Meheh ka that i inn kipah ka va zuar hna. Cun a phaw cu kedanh te hna an sernak ah ka va zuar” tiah a leh.
Arkad nih “Nangmah zong rian a ṭuan i tangka a hmumi na si. Ka ngeihmi tluk ngeih khawhnak ding lam tampi a um” tiah a leh.

Cuticun Arkad nih zeiriandah an ṭuan, zeitindah tangka an kawl timi pakhat hnu pakhat in a hal hna hnu ah, a thawh hna ii ;

“Cawnnak hmun ah a rakchuakmi vialte hna ngai hmanh uh. Mikip nih tangka kan hmuh khawhnak dingah rian a phunphun kan ṭuan cio. Cuticun kan rianṭuan man in kan hmuhmi tangka cu kan tangka bawm chungah an lut. Asi khawh chungin na tangka bawm khah ter an i zuam. A si ko lo maw?” tiah a hal hna. Mipi nih a si a hman tiah an leh.

Arkad nih cun a bia peh rih “ Asicun cu nan hmuhmi tangka cu rumnak lam kawl na duh cio a si lo maw?” tiah a ti ṭhan hna.
“Asi kan duh” tiah an leh. 

Cun Arkad nih arti zuar in tangka ka kawl a timi pa sinah a va kal ii, “ Zingka ah arti pumhra lengmang in na va zuar ti ko usih. Asinain zanlei a phak tikah pakhat cu zuar loin na bawm chungah chia lengmang law, caan a rauh tikah zeitindah a um lai?” tiah a hal.
Mipa nih “A ka bawm a khat lai” tiah a leh.

“Ahodah mahka hin a tangka bawm a dep bik” tiah a hal.
Mipi cu an ni. Cun a ṭang chungah an i senhmi tangka bawm cu an phorh cio. 

Arkad nih a thawh hna i “Nan tangka bawm chungah a lutmi tangka kha ṭhenhra ah ṭhen kua lawng chuahter uh law, nan tangka bawm zeitindah a um lai” tiah a hal hna.
Mipi cu an ni. Arkad nih “A fawitukmi a lawh ruangah ni hlah uh. Biatak a simi poah hi an har bal lo. Fian awk ah a fawitukmi lawngte an si ko”.

“Khuaruahhar a simi pakhat kan chimh rih hna lai. Keimah zong zeihmanh ngei loin a rak nungmi ka si tiah kan chimh cang hna. Kan tangka ṭhenkua lawng ka hmanh tikah a hlan ka nunning nakin ka har deuh hlei lo. Na zal chungin a chuakmi cu nangmah ta a si ti lo. Fenh aih, eidin le hmun lomi thil ah an tlau dih ko lai. Asinain na khonmi tangka hna cu sui, hmunhma, saṭil, chawlehnak ah na hman tikah miaknak an phorhtu an si lai. Ahodah miaknak hmuh a duh lomi a um? Kan dih lak kan duh cio. Atu kan chimhmi hna hi khat le khat i ruah uh. Asi kho lomi a si tiah a ruatmi nan um ahcun thaizing kan ii ton ṭhan tikah rak ka ral te uh” tiah a ti hna.

#Rule 1- Nan tuanmah nanmah caah tangka thenhra thenkhat i pe lengmang uh!

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

Nihnihnak Cawnpiaknak

A thaizing a phak tikah micheu nih “Zeitindah atu kan hmuhmi tangka hmanh kan i zat lo lio ah ṭhenhra ṭhenkhat tangka cu kan khon khawh lai?” tiah an hal. 

Arkad nih “Ahodah tangka bawm a depmi minung pathum in rakchuah tuah uh” tiah a ti hna.
Minung pa (3) an rak chuak. “Thlakhat ah tangka zeizat nan hmuh” tiah Arkad nih a hal hna. An tangka hmuhmi an chim tikah khat le khat an i khat cio lo. 

“A si! Hika ah a ummi vialte tangka ruah ah rianṭuanmi lawngte nan si. Cheukhat nih tamdeuh nan hmuh. Cheukhat nih tlawmdeuh nan hmuh. Asinain zeiruangah nan tangka bawm a dep ning cu ai khat cio kun?" 
"A biapimi cu kan tangka hmannak (Expenditure) ah an si.”

“Tamdeuh tangka a hmumi zong an tangka dep a ṭhiamṭhiam. Tlawmdeuh a hmumi hna zong an tangka bawm a dep ṭhiamṭhiam. Zeiruangah ti ahcun kan hmuhmi tangka a tamdeuh tikah kan herhmi zong a tam deuhdeuh. Cucaah kan tangka hmannak hi kan doh lo ahcun zeitlukin tangka tampi va hmu hmanh usih! Kan tangka bawm a dep peng ko lai” 

“Kan tangka hmannak (a herh deuh lomi thil ah) kan tlawmter a herh. Cubantukin nun thiamnak cu kan cawn awk ah a herhmi a si. Nan tangka hmannak ding cu tlak cungah ṭial hna u law, cu ning te cun nan hmuhmi tangka hman khawh i zuam uh. Asinain nan tangka bawmchung i cheuhra ah cheukua lawng kha hman dingin tuah ding kha nan philh lai lo” tiah a chim hna.

Culioah mipi lakah angki sen a hrukmi mipa pakhat a dir. “ Kei cu zalong tein a nungmi ka si. Kan tuan bantukin kan duhnak le kan herhnak ah hmannak ding cu keimah tinvo a si tiah ka ruah. Tangka I ṭemtawn in nun cu ka huat tukmi a si. Tangka bawm a dep ko zongah nuam tein ka nunnak cu tangka bawm puar ii rethei ngai in nunnak in ka duh deuh” tiah a ti. 

Arkad nih cun “Ka hawipa, asiahcun ahonihdah na tangka hmannak kong an ruah piak lai?” tiah a hal. 
“Keimah tein ka ruah ko lai” tiah mipa nih cun a ti.

"A si ahcun na duhning in tangka hmannak na timh mi chungah feh-aih, thilri, ṭamhnak maw- asiloah ṭhetse ramcar khual tlawnnak a ṭhahnem dingmi hramh ro, facang le ti thawl dah?"

"Tangka hmanhnak ṭemtawn deuh timi cu mah le mah i hremnak caah a si lo. Na phaisa bawm karhternak ca lawngah a si lo. Na herhbau caan ah le na chanbau lio caan ah an bawmtu dingah 1/10 te cu fim dingah a herh kan ti mi a si." 

" Mi tampi nih kan herh mi ah siloin kan duhmi thil ah tangka kan hmanmi a tamdeuh tawn. Kan herhmi cu kan hman hrimhrim a herh. Kan duhmi thil kha a dihlak in i cawkhlah tinak a si lo. A herh lo deuh mi kha i sum in, abiapi mi caan caah 1/10 khawn a herh kan timi cu a si. Cucu hnangam deuh in na um khawhnak hna an bawmtu ah hei ṭhencheu mi a si ko” tiah a ti.

“Cucaah nihin a rakchuakmi vialte hna a pahnihnak cawndingah chim kan duhmi hna cu; nan tangka hmannak tlawmter deuh uh ti hi a si. Thilri le hlawnthil, ṭamhnak ah nan hmanmi hna kha tlawmter deuh uh law, cu can ai ah nan hman dingmi hna cu nan khonmi sui tangka ah siseh hna seh”

#Rule 2- Na tangka hmannak tlawmter deuh.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Nithumnak Cawnpiaknak

“Atu cu nan hmuhmi tangka chungin ṭhenhra ṭhenkhat nan khon khawh cang. Cun nan tangka khonmi a karnak dingah nan tangka hmannak nan tlawmter deuh cang. A pathumnak ah tuah a herhmi cu nan khonmi tangka hna cu kutke nan ngeihter hna lai. Nan khon peng, nan chiah peng ahcun kut le ke a ngei lomi sal bantuk an si ko lai. Na caah zeihmanh rian a ṭuan lo mi sal an si ko lai. Cucaah nan khonmi tangka nan karhter lai” 

“Kei hi zeitindah kan tangka khon mi ka tawlrel? A hramthok ah ka sung dih. Azmur nih chawlehnak ah a hman tikah hlen a tong. Zeiruangah ti ahcun Azmur cu tlak-um sertu a si. Sui le Ngun kong a thei lomi a si. Asinain Aggar sinah ah kan tangka ka coih. A karh a ka pek lengmang pin, kan khonmi tangka zin a thi ti lo”

“Cawnnak ah a rak rami vialte hna, biatak kan chimh hna. Mi pakhat a rumnak cu aa kenmi tangka bawm chungah tangka ah khin a si lo. A tangka bawm chungah tangka a luhtertu a hrampi ah khin a si. Cucu mikip nih an duh ciomi a si. Cucu nanmah zong nih nan duh ciomi a si. Khual nan tlawn zongah, nan i dinh zongah, nan sinah tangka a luhtertu ding hram ngeih nan duh cio. Na tikhur chungah ti a um mi khin ti na ngeih mi zoh a si lo. Na tikhor chungah ti a tlaktertu cerhtiput kha kha biapi mi cu a si”

“Tangka hmuhnak tampi ka ngeih ruangah mirum tiah minih an ka auhnak a si. Agger sinah tangka ka cawihnak cu a hramthok a si. Cuticun ka sinah a rak lutmi tangka hna cu hmundang ah kan cawlcanghter ṭhan. Zeitindah ka karh ter lai ti zong ka hmuh tonmi thil cungin ka cawng peng. Cuticun a karhmi tangka nih a dang an karhter ṭhan. Kum a rauh deuh tikah tangka ratnak hmun tampi ka ngei cang. Ka sui tangka hna cu ka caah rianṭuantu ṭhabik ah ka ser hna. Ka herhmi rianṭuannak ah ka fial hna.”

“Voikhat ah pakhat nu cu a vapa nih a thih tak, a pa ro tangka fang 10 cu mi pakhat sinah a chiah. Ka fapa kum 20 a si tikah rak pek te dingin a chimh. Kum 20 a rauh tikah pakhat nu cu tangka a chiahnak pa sinah a va kal. Cupa nih tangka na ka pekmi kha fang 10 lawng asi ti lo. Ka karh ter hna ii, atu cu fang 40 a si cang, tiah a pek. Cu nu nih cun tangka cu a la lo. A fapa cu amah tein a nun khawh ko caah, rak chiahpiak rih ko tiah, a ti. Cuticun a fapa cu kum 30, kum 40, kum 50 a hung phak tikah a tangka cu 200 leng a luan cang. A chiah piaktu pa caah siseh, a fapa caah an herh mi inn le lo, eidin a thaw deuh mi nuam tein an ei khawh lengah tangka hmuhnak a ngei peng mi ah an cang”

#Rule 3- Tangka  na khawnmi hna cu tangka luhnak hram ah ser hna!

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Nilinak Cawnpiaknak

“Vanchiatnak hi a tleu khunmi thil hna sinah rat a duh. Sui tangka nan ngeihmi tete nan kilven lai. Culo ahcun an zut sual lai. Pathian nih chawva tamdeuh a kan kenter hlan ah chawva tlawmte kan ngeihmi hna kilven thiammi si kan i zuam hmasat a herh”

“Tangka te kan kut chungah a hun um tikah voi tampi cu thil tampi nih an kan lem tawn. Caan ṭha tampi nih an kan lem tawn. Hika ah thiltuah ah a ṭha lai, a miak tampi a chuak kho lai tiin lemsoitu thil le caan tampi a um. Cucu chim ka duhmi cu nan tangka hna rian na ṭuanter tikah duhfahnak le hakkauhnak he, a miakmi tampi hmuh duh ah fiang set lomi thil cungah hman i tim hlah uh. Zeitluk tiangah zumh awk a tlakmi rian a si timi fiang tein nan  dothlat hmasat zungzal lai”

“A hmasat bik ka ngeihmi vialte ka sunghnak cu tlakrawh sertu pa kha sui rianṭuannak ah ka zumh caah a si. Cucaah nihin chimh kan duhmi hna cu ka hmuh tonmi thil hin I cawn ve uh. Tlakrawhsertu pa cu tlakrawhsernak kong ah ruahnak va hal uh. Tlakrawh kong he pehtlaih in amah he rianṭuan uh. Sui kong rianṭuan na duh ahcun suiserpa sinah ruahnak va hal uh. Tu le meheh kong theih nan duh ahcun meheh cawngtu le tu khaltu hna sinah ruahnak va hal uh” ti chim kan duh hna. 

“Na tangka a lakin a zutmi a si nak hnga lo. Riantuan ning cang a fiangmi cung lawngah nan tangka na thap a herh”.

#Rule 4- Na tangka chiahnak kha a dik mi hmun/ minung an si a herh.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ninganak Cawnpiaknak

“Mipakhat nih a hmuh chungin ṭhen (9) cungah nun khuasaknak a ngeih khawh hnu ah ṭhen kua chungin a miak hmuh khawh ṭhan dingmi thil a tuah ahcun rang tein a rumnak an kar zau lai ti cu a fiangmi a si.”

“Hi Babylon khua pi chungah chungkhar tampi cu vawlei ngeitu/ hmun ngeitu sinah tangka tampi kan pe kho lo. Ka tlonlenkhawhnak hmunhma an bi. Kan nupi hna nih dum an tuah kho lo. Thingthei le pangpar hna cinnak an ngei lo. Kan fale nih lente celhnak hmun an ngei lo. Kanmah tein kan cinmi thingthei cu ei a nuam. Kanmah tein kan cinmi misur thei ei cu a thaw khun. Zeitluk innṭha le lo ṭha tangah na um hmanh ah, inn man pekin na hlan mi a si ahcun, nangmah nih na ngeihmi innchia te tlukin hnangamnak an pe kho lai lo”

“Atu Babylon ram chung vawlei an zuar cuahmahmi tampi a um. Hmunṭha pakhat khat cu nanmah siding ah kan duh piak hna. Cuticun nan nunnak ah hnangam lawmhnak nan hmu lai”

“Hmun le vawlei nih cun an in tliktak lai lo. An in hleng lai lo. Cu hmun le vawlei nan ngeihmi cungah inn tung nan dirh tikah nanmah nan um lo tiangin mi nan hlanh khawh hna I, nan inn hmun nih cun tangka an kawl piak cang hna lai. Nannih nih Siangpahrang sin lawngah ngunkhuai nan pekmi lawng kha a dihmi a si lai. Nanmah nih nan umnak tik zongah nan nupi le nih thingthei le pangpar an in cin piak lai. Nan fale nih pangpar dum ah lentecelh in an I nuam lai. Nan nupi le nih hnangam tein tiva ah an kal lai ii, nan thil an va suk lai. Innman na pe ti lai lo. Cu nih cun tangka tamdeuh khonnak lam an onh piak hna tinak a si” 

“Cucaah ninganak cawnpiaknak ah chimh kan duhmi hna cu; inn lo le hmunhma ngeih khawh I zuam uh” ti hi a si.

#Rule 5- Inn Lo, Hmunhma ah na tangka hrambunh khawh i zuam.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Niruknak Cawnpiak

“Mipakhat cu vawlei cungah a rak chuak. Duhsahtein a ṭhang ii a tar. Cucu nunnak kan timi cu a si. Mizeihmanh Pathian nih caan tling loin a lak dah ti loin nunnak zalam hi kan tar tiang kal a herhmi a si. Cucaah mizeipoah nih rian kan ṭuan khawh ti lo caan phak tik caah timhcia tein kan um a herhmi a si. Kan no zungzal lai. Kan pawngah bawmtu le zohkhenhtu  an um zungzal  lai lo.”

“Mipakhat nih zeitindah rumnak hi kawl a si. Zeitindah tangka tampi khonkhawh a si timi lam a zulh khawh hnu ah a ruah awk a simi cu a hmailei kong hi a si. Kum caan saupi tiang a hmun dingmi le himtein a um kho dingmi thil a kawl a herh. Cu thil nih cun a caan a hung phak tikah dirhkamh kho dingin a timhtuah a herh”

“Zeitindah kan hmailei caah kan I timhtuah lai timi tampi a um ko lai. Mipakhat nih a ngeihmi suingun chawva cu a tar tik caah a thuh in maw an va thuh lai. Asinain mifir hna kut in thil a thuhmi sui ngun cu a humhim maw? A humhim kho lo. Cucaah cu lam cu ka lung a tling lo.”

“Mi pakhat nih cu rangtum aa cawk hnga. Chawlehnak le thilphorhnak ah a hman ko hnga. A rangtum nung dam tein a um chung cu a tangka zin sung lo lengah a miak a hmuhpi khawh ṭhiamṭhiam.”

“Kedan a sertu pa Ansan kong kan chimh lai. Kedanh ser in pawcawmnak a tuahmi a si. A luancia kum riat in tangka thlakhat tangka fang hnih lengmang in tangcawitu pa sinah ka pek lengmang a ti. Kum (8) tikah a tangka cu zahnih dengmang a si. Tangka cawitu pa sinin tangka ttu punghman tein a hmuh rih. A karh a hmuhmi he a fonh chih lengmang tikah tangka 1040 a ngei cang”

“Chim ka duhmi cu tangka tlawmte an si ko zongah punghman tein nan luhtermi a si ahcun ni le caan a liammi hi an liamsawhsawh ti lo. Nikhat a liam tikah na tangka an kar lengmang ve”

#Rule 6- Na hmailei kongah timhcia tein na tangka na tawlrel a herh!

------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nisarihnak Cawnpiaknak

“Nihin tangka khon khawh nakding caah a biapi bik mi bia kan chimh hna lai. Sui tangka kong cu a si lai lo. Nanmah kong a si lai. Ka hmai aha ṭhumi nan dihlak hi nan angki tang ah aa khat lomi sining nan ngeih cio hna. Minung hna ii kan thinlung ruahnak le nunnak kong kan chim hna lai” tiah Arkad nih cun a bia cu a thok ṭhan.

“Ka hnu lei caan tlawmpal ah, ka sinah mi pakhat a ra ii tangka cawi a ka hal. Zeidah na herhmi cu a si tiah ka hal. A chimmi cu a hmuhmi tangka nih a hmannak dingah aa zat lonak kong a phun zai. Ka chimhmi cu tangka micawihtu hna caah zangfah awk tlak tangka cawitu na si. Zeitindah na tangka cawimi zong cu na cham khawh lai” tiah ka ti.

“Maw mipa, na herhmi cu tangka cawi awk kawl hi a si lo. Asinain na herhmi cu tangka zeitindah ka khon khawh lai timi hi na herh taktak cu a si” tiah ka ti.

“Tangka khon khawh kan duh ahcun khonduhnak thinlung na herh. Cu na duhnak thinlung cu a ṭhawn zong a herh. A fian zong a herh. Zaran thinlung duhnak sawhsawh in caan saupi na rau ko lai. Siṭhatnak dingah duhnak thinlung ngeihmi cu thilhme a si lo. Tangka phar nga hmuh khawhnak ding thinlung duhnak cu tlinh awk ah a fawi pah ko lai. Asinain a biapi mi cu phar nga in phar hra si ter ding. Phar nga in phar kul siter ding. Cuticun a za in a thong a phak tiang him tein kilven khawh kha a biapi mi cu a si. Cucu rumnak le siṭhatnak caah tuah a herh cu an si. Mirum hna nih an tuahning zong a si. A hram thok ahcun a tlawmte ko lai. Asinain duhsahtein cawm kengtu ṭha ah zohkhenh khawh kha a herh bikmi cu a si” 

“Kan khuaruahnak a ṭhang deuhdeuh. Kan thil hmuhmi a tam deuhdeuh ve. Zungthiam nan si ahcun cawnnak tamdeuh na ngeih a herh. Zeithilri nih dah dawh deuh, ṭha deuh, tuandeuh ah a ka dih ter lai, ti na cawn chin a herh. Sumdawng mi a si ahcun man tlawmdeuh in zeitindah ka hmuh khawh lai ti a lam a kawl a herh. Zei kan tuah poah ah kan cawn zungzal le kan ruah zungzal an herh.”

“Cucaah ka hmai ah a dirmi vialte hna, fial kan duhmi hna cu na tuahmi kip a ṭhadeuhmi lam kawl zungzal uh, tiah forh kan duh hna. Na tuah kel lawng in tuah zungzal hlah uh! Hnu ah nan tang sual lai. Mah pumpak cungah zumhnak le upatnak he rian a ṭuanmi hna nih a tanglei bantukin a nun awk a si.”

“Leiba a ngeihmi vialte cu a ngeihmi thilti khawhnak chungin a rang bik a cham awk a si. A pek khawh lomi leng tiangin thil a cawk ding a si lo. A nupi le fale nih an upatn khawhnak hnga a chungkhar cu ṭha tein a zohkhenh hna awk a si. Zeitluk tiang dah ka duhnak ka tlinter khawh. Zeitluk tiang Pathian thluachuah a ka pek cang ti a hngalh khawhnak hnga chinchiahnak a ngeih awk a si. Denkhawnnak ruangah siseh, bawmh awk a hmuh tik hna ah a tuah khawhmi chungin a bawmh hna awk a si. Amah a dawtu hna sinah a dawtnak a langhter awk zong a si ve.” 

#Rule7- Nan thilti khawhnak thanchoter zungzal uh!

“Hi hna hi rumnak lei ah lamhruaitu thil pasarih cu an si. Babylon ah sui tangka tampi a um ko da kaw. Ka dawtmi ka hawi le hna, rumnak dingah nan thinlung timtuah uh. Na dih lak an rum ter kho tu ding tangka hi ram chung ah a um ko. Cucaah va kal uh law, hi kan cawnpiakmi hna thil pasarih hi va tuah uh law, nan co tawk a simi rumnak cu va hmu tuah uh. Cuticun kan siangpahrangpa sunparnak a langh chinnak hnga. Ka ram hi a rummi ram va ser tuah uh” tiah Arkad nih cun a cawn piak hna.