RINPI RAKAWR AN UM LIO KONG

April 12, 2017

|

Salai Ni Peng Ling

Rakawr cu Rinpi ram chung fingtlang hawrkuang pakhat a si. Rinpi hna Rakawr ah an um lio ahcun ral nakin an chim deuhmi cu mangṭam (Rinpi holh in Paam) hi a si. Ruahpi sur loin kum caan saupi a um caah rawl ei awk an ngei hna lo ti a si. Ram lakah Kaihra, Bahra, Phinṭhu, Pangah, Bantee, tbk eimi phunkip kawl in an vak vai ti a si. Pa pawl nih ram zong an vai. Cuticun har ngai in rawl-ei awk kawl pah in ram lakah mi tampi an nunnak a liam ti si. Cheukhat cu Kaihra an co i khor chungah an thi beh. Cheukhat Bantee phor pah in seihnam he an thi pah hna ti si.

Cu chan lioah cun Ciokip phun a simi unau cheukhat zong rawl ei awk thinghnah rampar kawl pah in Dongva cu cho hrawn in an hrawng.  Culakah pakhat pa nih cun Tai ka pa lai tiah a ti caah Taipa Ciokip an ti. Rakawr ah a tangmi Ciokip phun pakhat nih cun kei cu ka kal lai lo Kaihra ka co lai a ti i, Kaico Ciokip tiah an sak beh. {Taipa timi phurchum kha a si} Cuticun Taipa Ciokip le Kaico Ciokip tiin rak auhnak zong a rak um bal.

Cu lio ah Pu Phir Thang te pa fa rual zong ram an vaih pah in khuazei ahdah Ruah a sur hnga tiah fingtlang sang cungin khua an cuan tawn ti a si. Nikhat cu Zinghmuh tlang lei an phan. Zinghmuh tlang cungin khua an cuan i Tumbuk tlang cungah minmei a zam kha an hmuh tikah khika ah ruahpi a sur lai tiah an zumh. Cun an kir riangmang i an unau pawl cu an va sawm hna. Pu Phir Thang fa le cu  upabik ah Bawi Rung, a changtu ah Zaa Thang, cun Cen Hrang le a hniangbik ah Mang Chawn an si.

 Pu Ngun To nih cun "Ramthlo a tlakhmasatbiktu Za Chum fa cu Cenhrang a si" tiah a ṭial. Asinain Pu Hrang Mang le Pu Nawl Hmung Kum 1961 lio ah bia an i ruahmi cu Pu Nawl Hmung nih Thai Hlung Mekazin ah a ṭial tikah MP Hrang Mang nih Rinpi ram Rakawr in a rami an sinak kong cu an phun hla he a sak piaknak kan hmuh khawh. MP Hrang Mang cu Thantlang myone, Farrawn khua ah a ummi Cenhrang phun a si.

MP Hrang Mang a chimning in cun "Kan Pu le unau rual hna cu Rakawr in tumbuk tlang lei hoih cun an kal. Cuka ah cun Farkung nganpi an hmuh. Farkung tangah hmunhma rawn dildel cu an hmuh. Hika hi khua tohnak ah a ṭha lai an ti i, Ti an kawl tikah an pawng i Hriangluang lakin cerhti fimte a luan kha an hmuh ṭhan. Cuka ah cun um hmun an ser i Farrawn tiah min a sak. Cun kum caan saupi a rauh hnu ah Thantlang bawi nih Cinzah phun pawl cu va um pi dingah a hei thlah hna. Bawi Rung, Za Thang , Cen Hrang le Mang Chawn hna i kan phun hla cu “Ka Nu aw, Rakawr kan khua ngai ing ee, Kan lennak le maw,  Kan chumtual dildel” tihi a si. Hi hla an sak ahhin mitthli luang khiarmar in an sak tawn" tiah MP Pu Hrang Mang (Cenhrang phun, Thantlang Farrawn) nih a chim tiah Pu Nawl Hmung nih cun a ṭial.

Kum 1961 ah Pu Hrang Mang (MP) nih cun, "Cen Hrang phun ka si. Rakawr in a chuakmi Khualsim miphun ka si," a ti.

 Circle 16 bawlungchuih zuamnak ah “Mi Ee peng le Senthang peng" final an kai. Cu lio ahcun Mi Ee peng chungin a chuihmi lakah Rinpi minung (7) an i tel. An thiamtuk i Mi Ee tiin mipi nih thazang pe ti loin Khualsim tiin thazang an pek ti a si. Culio ah MP Pu Hrang Mang zong nih "Khualsim ka unau pawl, ṭang u!" tiin thazang a rak pek ve hna. Khualsim ka unau tiah thazang a pek hna ruangah Pu Nawl Hmung nih a chuahkehnak kong a halnak a si. Cunticun Khualsim a sinak kong zong cu ka hmun ah cun, an phun hla zong cu a sak piak hna.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

References:

{Pu Nawl Hmung Thaihlung Magazine}

Rinpi (Khualsim) le Ciokip Tuanbia