California Barkeley University ah thluak lei le thinlung lei cawnnak in professor a tuan mi Matthew Walker nih zeitindah zaan ah mitku thaw deuh in kan i hngilh khawh lai timi kong a chim mi a si. Amah cu " Why We Sleep" timi cauk tialtu zong a si.
Minung suimilam 8 chung mitku thaw tein kan i hngilh khawh nakding ah thil hme tete kan tuah khawh mi phun 5 in ka langhter lai.
Pakhatnak ah ihcaan hi punghman tein kan i ser a herh. Kan ih caan le kan thawh caan hi zankhat le zaankhat i dang lengmang loin kan ih caan te ah kan ihpiak a herh. Zarh dongh caan le dinh caan an si zongah kan ih caan le thawh caan hi anmah le caan ah kan ih/thawh lengmang a herh. Cuticun kan thawh caan te ah zeihmanh thangtu a um lo zong kan mah tein kan tho ko lai.
Pahnihnak ah muihnak kan herh. Mitku thaw tein kan ih khawh nakding ah muih hi kan herh. Cu muihnak nih minung kan taksa chungah Hormone pakhat a si mi " Melatonin" timi a chuahter. Cu melatonin cu a ngandam mi ih caan a kan timhtuahpiak. Cucaah ihcaan ahcun ihnak mei dim te lawngin chiahpiak a herh. LED screen a ceu mi (Phone, TV, Computer) hna he a hlatnak ah kan um a herh. LED Screen hna nih blue light timi an chuah ter. Cu blue light cu melatonin hormone a hrawktu a si. Cu blue light nih cun kan thluak cu chuncaan bantukin rian a tuan ter.
Pathumnak cun kan ihnak cu a kikmi a si a herh. Cheukhat cu kan ihnak khaan an lum tuk tawn 18 degree Celcius hrawng hi an si tawn. Zeicatiah kan thluak le kan taksa nih mitku thawng tein kan i hngilh khawh nakding ah 2 or 3 degree F hi kan tlawmter deuh a herh. Cucaah a kiktuknak hmun le a linh tuknak hmun ah minung nih kan mitku a chuak khun.
Palinak ahcun zu le caffeine dat a tel mi a haang pawl din lo ding a si. Mi tampi nih palh ngai in kan i lak tawn mi cu- zu hi mitku thaw tein kan i hngilh khawh nakding ah bawmtu a si tiah ka ruah. Sihmahsehlaw cucu a dik lomi a si. Alcohol chungah mikut thawtnak a tel mi cu mitkut thawt a tha mi siloin kan thluak hrimhrim cawl kho loin a tuah caah a si deuh. Cu lawng siloin Alcohol nih kan ih caan hi a then hna. Zankhat chungah atu le atu a kan hlauh ter. A kan thangh lengmang. Cu lawng siloin Alcohol nih kan mang manhnak thluak a phih.
Cubantuk in Caffeine zong hi a si ve. Mi tampi nih caffeine nih kan mitkut chuak mi a kham khawh tiah kan ruah. Sihmanhsehlaw mi tampi nih kan theih lomi cu coffeine dat aa tel mi kan din zongah kan ih caan ahcun kan it kho thiamthiam ko. Bianabia ah zanriah ei dih in coffee kan ding. Zan ah kan it kho thiamthaim. Kan ih tikah kan mitkut a thawt ning hi coffee kan din lo zaan tluk a thaw lo. Kan it veve thiamthiam ko nain, coffee din zaan kan ih mi cu a puanpavar deuh. Cu nih a chuahpi mi cu zinglei kan thawh tikah ka lung a piang kho lo. (Kan fresh lo). Cucu ka lung a pian deuh nak dingah zinglei ah coffee kan din chap tawn. Cuticun zokelnak a chuakpi beh.
Panganak cu na hlauh buin ihkhun cungah it ta hlah, ti hi a si. Mi tampi cu kan i hlauh hnu ah ihkhun cungah ka zau ta tawn. Cu tikah kan thluak nih aa cinken colh i zan kan i tikah thawh lai bantukin rian a tuan ii fawi tein kan i hngilh kho ti lo. Ihbuin zaunak kong kha kan thluak nih a rak i cinken caah a si.
Cubantuk in kan um ahcun ka thawh a herh ii, khaan dang kan va thut ta a herh. Meiceu loin dim nawntein a mui lakah kan va thut ta a herh. A ceu mi computer, phone hna tawng loin kan um a herh. A cheu cu thlacamnak in siseh, meditation pakhat khat an tuah tawn. Cuticun kan mitku cu a chuak than. Cu hnu lawngah ihnak, ihkhun ah kan panh ding a si. Cuticun fawi tein kan i hngilh kho than.
No comments:
Post a Comment