RINPI (KHUALSIM) THO HMAN NING

Hakha, Senthang, Mie peng hna nih Tho timi hi pupa chan ah an rak ngei lo. A rak ngeih lomi kha kan pupa nih an rak tlaunak a sau ngai cang tiah Pu R. Hram Ceu nih cun besaidathawngthan blog ah a rakṭial. Tho puai timi Lai miphun chungah a ummi Khualsim hna hmanmi a si. Falam nih Fanger tiin an ngei. Tidim pawl nih Khuado tiin an ngei. Ngawn pawl nih  Dawngsawm, Mizo pawl nih Kuut, Cho hna nih K’Thai Ei, Asho nih Taai Cha, Matupi lei nih Cang Zom, Dai miphun hna nih Khai Mdeh, tiah an auh cio.

THO timi biafang cu mi cheukhat nih mithi an tho tiah an i kuih riangmang tawn. Kum thar thlathar a tho ṭhan. Kum thar, thla thar a thok ṭhan timi caah kan pupa hna nih an hmanmi biafang a si. Mithi caah tho-danh timi te hna cu a um ve ko. Asinain mithi an tho ṭhan tinak in Tho biafang hi hmanmi a si lo. Khualsim pawl nih Tho an hman ning hi duhnung tukmi le sullam ngei tein an hman. Nunphung cu miphun pakhat i zumhnak, ṭuanrelnak, khuasak tintuknak in aa thokmi lawngte an si tikah a tuchan zumhnak, biaknak, khuasak tintuknak, ruahnak he aa kalhnak zong a um kho men. Lawki chan zumhnak cungah a dirmi tuahphung te hna cu kan hlawt awk an si ve. Rinpi khua hi Lawki pennak nih saubik a uknak khua le ram a si caah kum 2014 tiangah Tho caan i mithi rawldanh/ thodanh te hna kan hmanmi te hna cu lung a nuam lo ngai. Kum 1974 hnu ceo in kan dih lak khrihfa ah kan cang tiah Rinpi khrihfa tuanbia cauk kum 1999 ah chuahmi chungah kan hmuh khawh.

A-Z Recite

A - Ask and it will be given to you; seek and you will find.
B - Be kind to one another
C - Cast your cares on the Lord and he will sustain you.
D - Do not be anxious about anything.
E - Every good gift and perfect gift is from above.
F - For it is by grace you have been saved through faith.
G - God is our refuge and strength an ever - present help in trouble
H - He alone is my rock and my salvation
I - I praise you because I am fearfully and wonderfully made.
J - Jesus Christ is the same yesterday, today and forever.
K - Know that the Lord is God it is he who made us.
L - Love the Lord our God with all your heart and all your soul.
M - My soul finds rest in God alone my salvation comes from.
N - Now faith is being sure of what we hope for and certain of what we do not see.
O- O God, you are my God earnestly I seek you.
P - Praise the Lord, Oh My soul all my inmost being praise his holy name.
Q - Quiet spirit is of great worth in God's sight.
R _ Rejoice in the Lord always and say it again rejoice.
S - Salvation belong to our God who sits upon the throne.
T - Trust in the Lord with all your heart and lean not on your own understanding.
U - Under his wings you will find refuge. His faithfulness will be your shield.
V - Very truly I tell you the one who believes has eternal life.
W - We are more than conquerors through him who loved us.
X - May I never boast except in the cross of our Lord Jesus Christ.
Y - You are the light of the world.
Z - Zion hears and rejoices.

CHIN MIPHUN CHUNG PENGTLANG MIN

Biahmaithi

Hlanlio Mirang uk chan ah Mirang hna nih The Chin Hills asiloah The Chin Hills District tiah an rak timi kha Laimi tampi (a bik in culio Falam peng, Halkha peng, Matupi peng le Thantlang peng) nih Laitlang tiah rak kawh-auh a si i, mah cucu atu Chin State a si tiang zong ah cu hna peng chung minung vialte nih Laitlangtiah kawh-auh thiamthiam a si. 1890 kum ah Mirang nih cu The Chin Hills cu a rak tuk i, 1892 hrawng ah a kuttang ah a rak chiah, Laimi pawl nih ralfir in an rak doh lengmang caah a rak dai kho lo nain, 1896 January ni 1 thawk in The Chin Hills cu Mirang England Siangpahrang a uknak kuttang ah kan chiah cang tiah, vawleicung theih in thawng an rak thanh. Cule cangka The Chin Hills Regulations Act upadi in The Chin Hills cu District pakhat ah chiah, Falam khua kha HQRS ser in rak uk a si. Falam khua ah Mirang zipengpi Deputy Commission (DC) a rak thu i, a kuttang ah vuanthokpi Sub-Divisional Officer (SDO) minung 3 a rak chiah hna. Falam peng ah SDO pakhat, Teddim peng (a tulio Teddim peng le Tonzang peng) ah SDO pakhat, Halkha peng (a tulio Halkha peng, Matupi peng le Thantlang peng) ah SDO pakhat, an zate SDO 3 hna nih DC pa cu a rian an rak bawmh. Cu The Chin Hills District cu Magway Division chungah a rak um.

MIPHUN DIRHMUN LE PUMPAK DIRHMUN

Nihin kan vawlei kalning cuanh tikah miphun zakip hmunkhat ah tlonlenṭinak le caan hmanṭinak a tam chinchin. Cu chantiluan chungah miphun hme deuh tampi an tlau i, an tuanbia le robia vialte zong an tlau ve. Miphun dirhkamh in a nung mi hna cu chantiluan a dawi kho lomi le Extremists ah ruah chan ah kan phan cang. Miphun sinak hi biapi ruat loin pumpak dirhmun le nunkhuasaknak hi a biapi deuh ah ruahnak nih kan vawlei pi hi a mercuahmah lio a si.

Cu bantuk in a kal cuahmah mi chantiluan chungah Chin miphun hna zong hi kan i tel ve. Cu bantuk ruahnak le thinlungput cu Pathian zeirellonak in aa thok mi a si. Minung pumpak dirhmun dirhkamhnak le kilvennak hi biapi tuk in an chiah caah nihin ah ngeihkhat ṭhitumnak (same sex marriage) te hna, a cohlang mi minung an karh ve. Cu thil sining vialte nih an langhter mi cu hmailei ahcun miphun timi nakin ruahnak (Idea) lei ah aa khat phu hna kha bu khat ah miphun pakhat bantukin dir a si te lai ii, vawlei chung miphun vialte hi mibu pahnih/miphun pahnih bantuk ah kan i chuah te lai. Ngeihkhat ṭhitumnak in kan zoh ahcun ngeihkhat ṭhitumnak a duh mi phun le a duh lomi phun, tibantukin phu hnih lawng kan um te lai tinak a si ko. Cu thil hna nih an langhter mi cu— Bawipa a ratnak caan a nai cang tinak a si ko. Nihmangnung bik ahcun Tuu le Meheh phu hnih lawng ka um lai. Cuticun Bawipa biacaihnak hmai ah ṭhen kan si te ko lai.

Minung a sertu cu Pathian a si. Minung cu phun a ngei mi kan si. Miphun cu Pathian thluachuah phunkhat a si. Gen (12:2) “ Tefa tampi kan pek lai ii miphun nganpi ah an cang lai” tiah a si. “Vawlei cung miphun vialte nih nangmah thluachuah kan pek bantukin thluachuah kan pe ve,tiah an ka hal lai” tiah a ti rih. Miphun timi hi a bia lomi, thil sawhsawh a si lo. Miphun sinak cu minung duhthimnak zongin hmuh khawh mi thluachuah a si lo. Pathian hrimhrim nih a kan pek mi thluachuah a si. Zei miphun ahdah ka chuah lai timi duhthimnak ngei usih law, Chin miphun si aa thim lomi kan tampi kho men.



Miphun dawtnak a ngei mi hna hi Bawipa nih a hmankhawh khun tawn hna. Zeicatiah miphun dawt timi hi a fawi lo taktak mi a si. Mah pumpak dirhmun le nunnak kal taak in midang nunnak caah pekchanhnak nun a ngei mi an si. 

Moses cu siangpahrang ruuninn ah a um mi a si. Egypt ram chung sunparnak vialte tinco khawhnak tinvo a ngei mi a si. Sihmanhsehlaw Isarael miphun a sinak kha aa hngalh tik ah a miphun hawi cu a zoh sawhsawh kho hna lo. A hmaika a phunpi hawi pakhat cu Egypt pa nih a thah tikah Egypt pa zong kha a thah ko. Siangpahrang ruuninn sang in ṭhawl lawng siloin thah zong ka si lai timi zong a theih ko lai. Sihmanhsehlaw minung pakhat te si ai kun, a miphun dawtnak thinlung ruangah siangpahrang ruuninn pi chuah taak zong kha a ngamh ko. Lai nawng pa timi dirhmun zong kha a ṭih lem lo. Nihin ah miphun hna cu cazin rian chuah taak hmanh kan ngamh lai lo.

Chin miphun tampi hna cu Kawl pawl umnak ram ah kan um, anmah dirhmun tlukin zoh kan tong lo. Upadi zongin kan tinvo kilvenpiaktu kan ngei lo. Ramthumnak kan phan. Kan phaknak ram ah Citizen ka sinak kum sawm pakhat hmanh a liam rih lai lo. Sihmanhsehlaw, kan miphun caah Lainawn ngamh cu um rih ko seh! (A hleihluat tuk!). Kan miphun sinak in kan rak sungh mi thil pawl dirhkamh le kilven si loin, kan miphun nakin miphun dang nawlngaihthiam kha kan i cawnpiak cang hna. Nihin Chin miphun a uktu hna hi zumtu va si hna si hna seh law a poi rih lo. Zum lotu a si mi hna cawnpiaknak le an lungton ding tu kha thiam kan i zuam. Moses bantukin nuam emem in anmah dirhmun hmanh in kan nung kho rih hna lo. Moses nih zeitluk indah a phun a dawt a langh chinchin nak cu Exodus (32:32) “ Asinain an sualnak cu ngaithiam ko sawh hna. Cun na ngaihthiam hna lo a si le nangmah nih na ṭial mi cauk chung khan keimah ka min tu kha hlo ko” tiah a ti. A miphun hawi luatnak le ṭhatnak ding ahcun Pathian he i ṭhen zong kha aa thim ngamtu pa a si.



Lamkaltu Paul nunnak zong kan zoh tikah a miphun a daw i a ṭanh ngaingai mipa a si. A miphun a dawt tuk ruangah phungthar le biaknak thar a si mi Khrih cawnpiaknak cu a doh i zumtu hna cu a rak hrem hna. Paul cu khrih he an i ton, Pathian dawtnak le khamhnak kong a hun hngalh tikah a sia herh bik mi cu a miphun pawl ṭhiamṭhiam kha an si. A miphun hna nih Jesuh khamhnak ṭhawngṭha an zumh khawh lomi a hmuh tikah a lung a kuai tuk hringhran.

(Rom 9:2-3) “Ka miphun, ka thi le ka sa a simi hna caah ka ngaih a chia hringhran ko i ka lung chung fahnak cu a dong lo. Anmah ca i a ṭha ding a si ahcun keimah hi Pathian chiatserhnak in i Khrih he i ṭhen hmanh kha ka duh deuh” tiah thla a cam. A miphun caah cun Pathian chiatserhnak le khrih he i ṭhen hmanh kha a ngam mi, miphun dawtu a si.

Cu lio ah nihin Chin miphun kan dirhmun cu miphun dawtnak thinlung cu sersiam siloin, miphun hlawtnak thinlung tu kan i cawnpiak hna. Moses nih a miphun hna tinvo kong he pehtlai in Faro siangpahrang sin ah a hal tikah—kum 40 a ka zohkhenhtu tiin Faro nawl zulh aa tim lo. An miphun caah a herh mi tinvo cu a hal ko. Cucu Egypt miphun a huat hna ruangah a si lo. A miphun hna nih an tinvo an sungh i, miphun pakhat sinak in sal dirhmun ah namnehnak an intuar ruangah a si.

Nihin ah Chin miphun hna zong miphun pakhat kan dirhmun in kan intuarnak vialte cu mithmuh kuttongh in kan nunnak hrimhrim in kan ton mi a si. Kan caa/holh a tlau khawh nakding caah, Laica cawnnak vialte a rak phih. Laica in cachuahnak nawl vialte an rak phih. Mirang chan i Laitlang canamnak set vialte an i lak dih, Pathian ṭha tein kan biak khawh lo nakdingah zarhpi theng te ah Chin ram tlawn an i tim. Khrihfa biakinn vialte cu nihin ni tiang phung ningin license pek i cohlanpiak kan si rih lo pin ah khrihfa lenglei hmelchunhnak vailamthah vialte an hrawh dih ii Budhist pennak hmelchunhnak caah pura hna an sak dih, miphun dawtnak kong le tinvo kong a chim phuang mi vialte cu an tlaih hna i thong ah an khumh an hna. Mifir le damiah an si lo nain, mifir le damiah bantukin an hrem hna. Kawl biaknak a bia lomi vialte rian sang bik tlai kho lo dingin an kan thleidan. Ka nunphung ni le caan hna cu cohlanpiak kan si lo.

Chin miphun hna nih kuat pawl huatnak kan i cawnpiak bal lo. Sihmanhsehlaw anmah bantukin miphun pakhat kan sinak tinvo, kan ngeihcia mi kha an kan buarpiak caah (an minung siloin) an lungput le tuahsernak kha kan doh mi a si. Mirang chan zongah Chin mi chungin cawnpiaktu saya an um lo caah Karen mi an lak hna i, kawl holh hmanh kha rak hman a si ko. Cu lawng siloin Chin ram sianginn ah Kawlca cawn ve dingin tiang in mirang cozah sinah an rak kha. (Kawl miphun hna a huatu kan si lo). Sihmansehlaw annih nih cun kan miphun hloh an duh caah anmah kawlca lawngin cawnnak vialte an tuah dih. Ralkap an kan thlah hnawh in, khuakip ah hramhram in thil an kan phorh ter. Kan ngeih chun saṭil hna cu an duh paoh in an i thah. Kan nungak hna cu an tlaihhrem hna. Khua upa hna an hrem hna. Zei sualnak hmanh a ngei lomi khuabawi hna cu an thah men ko hna.

Chin miphun kan tlau khawh nakding ah taksa lei in siseh, thinlunglei in siseh, thilri lei in siseh a lamkip in an i zuam. Sihmanhsehlaw Chin miphun cu Pathian nih a kan dawt tuk hringhran. Pathian Bible caa le biaknak nih a kan dirhkamh. Cu bantuk thleidannak kan rak ton lio caan ah Biakinn ah Sunday school cu Laica in kan rak cawng hna. Laica tein Bible ca kan rak rel kho hna. Cu nih cun kan holh le kan ca cu a dirhkamh ii, a cawm ken. Nihin Chin miphun hna nih miphun dang ram dang sinah kan um kal tikah kan fellowship le kan churches te hmanh ah Lai holh le Laica kan hmang duh ti lo. Laica, kan Lai holh hmunhma a ngei ti lo. Kan fale nih nifatin sianginn ah mirang ca in caa an cawng. Kawlram a si ahcun holh in caa an cawng. An hawikom hna sinah, mirang holh/kawl holh in an i chawn. Chungkhar zongah a tamdeuh cu mirang a cheu, Laiholh a cheu, Kawl holh a cheu cawh in kan i chawnbia rih hna. Cu lakah kan fellowship hna le kan biakinn hna zongah Lai holh hmang loin Kawl holh le mirang holh hman ding kan i thim rih ahcun kan miphun tlau lawlaw ko seh tiah i forhfial he a khat mi a si.

Cu bantuk dirhmun ah a dir lio mi miphun kan si. Kan miphun nih kan tinco awk a si mi tinvo kan hmu ko lo. Kawl miphun hna rorelnak tangah kan miphun a nung ko. Cu kan tinvo hna kan hmuh than khawh nakding dotthlennak ah pumpe mi pasal tampi an um ve. Cu bantuk tuah khawh nakding ah miphun dawtnak thinlung tel loin, ṭuan khawh a si lo. Miphun dawtnak thinlung kan ngeih khawh nakding ah kan miphun dirhmun zei dah a si? Zeidah kan duh mi a si?timi cu kan i chimh a herh. Amah belte kan miphun dirhmun kong chim tikah Kawl pawl ṭuahserning a ṭhatnak lei in chim awk a um lo. Cucu Kawl miphun kan huat ruangah a si lo. Kawl minung kan huat hna ruangah a si lo. Kan miphun cungah an tuahser cia mi kong chimnak a si. Nihin ni tiangah Chin miphun hna nih Kawl miphun cu kan ral an si, kan doh lai i, kan thah hna lai, tiah kan i forh hna lo. Kan ngeih cia mi tinvo, a kan chuh dih tu hna kut chungin kan hmuh ṭhan khawh nakhnga kan i zuam lai ti kha a si ko. Sihmanhsehlaw Chin mipi thinlung chungah kan miphun sining hi kawl nakin a niam deuh dirhmun in kan i hmuh cu a poi tuk hringhran ko. Miphun sinak ah aa khat mi kan si ko timi hi kan philh lo awk a si. Kawl miphun an si ruangah milian ngan deuh an si hlei lo. Nihin ah Chin miphun dawtu hna nih an chim lengmang mi cu Kawl miphun cu nauta deuh an si, Chin miphun cu phunsang deuh kan si, tiah an chim lo. Kawl miphun he sining khat, dirhmun khat te a ngei ding mi miphun kan si, timi hi a si.

Nihin Chin miphun chungin micheu khat hna cu hreng a kan khihtu pawl tu kha thawnter kan timh hna i, Egypt sal ah um a duh deuh mi Israel mi cheukhat bantukin Kawl kut chungah zeitin an kan ti zongah a poi lo tiin benh aa tim mi kan um. Anmah zangfahnak cungah a nung mi nunnak kha i thim deuh.

Moses cawmtu Bithiah (Faro fanu) bantukin Pi Su Kyi cu miṭha a si ko lai. Asinain Moses nih a miphun caah a herh a ti ahcun hnu a chit ngamh bantuk in kan miphun caah a herh kan ti ahcun Pi Su Kyi zong hnuchit ngam kan herh ve. Cucu kan huat hna ruangah a si lo. Pumpak dirhmun in kanmah nakin an fim deuh kho men, sihmanhsehlaw miphun kan sinak ah aa tluk ruang tein upatnak he khuasak ṭi kan duh caah a si.

Vawlei cungah mizei miphun paoh nih a pakhat nak ah anmah miphun kong an ruah hmasat bik. Khuaruah har ngai a si mi cu hi tluk kan tuar cang bu ah Chin miphun cheukhat hna cu kan miphun nakin Burma miphun zawn kan ruat hmasat deuh. Kanmah nakin a ṭhawngcia mi hna kha, mithmai ṭha kan hmuh nakhnga ṭhawnter chin kan i zuam. An mithmai zoh in nun kha kan rak i thim deuh.

Pa thau pa (250lb) pa le pa der pa (110lbs) a si mi hna zong minung veve an si caah hawikom dirhmun in hmunkhat ah an tlonlenti khawh bantukin Kawl cu mi tam deuh an si zongah, Chin mi tlawm deuh he, hawikom dirhmun in khat le khat upatnak he a tlonglengṭi ding kan si. An ngan deuh ruangah—an zangfahnak cungah hngat in a nung ding mi miphun kan si lo. Sihmansehlaw nihin kan miphun sining cu kan ṭhawn deuh caah kanmah chimh ning le hruaining in nan um lai, timi dirhmun ah kan um. Mithau deuh in mider deuh kha, na der caah na duh mi na tuah kho lo. Keimah nih nawl kan pek mi lawng na tuah kho tiah, ti seh law, cucu a dik lomi thil sining a si. Minung sinak aa tluk ruang tein a ngei veve mi an si. Cu bantukin Chin miphun le kawl miphun zong miphun sinak ah aa tluk ruang tein a ngei veve mi kan si. Cu bantuk tluk ruannak a um lai, tiah biakamhnak ca tial mi a um hnu lawngah dirhmun khat tein ram a ser ti mi kan si. Miphun dawt cu—miphun dang pa sinah tangdor thiam kha a si lo. Miphun dirhmun ah fek tein dir kha a si. Miphun dawt cu—miphun dang huat zong a si lo. Kan miphun dirhmun thei kho hna usih. Na miphun sinak hi naa thim khawh mi a si lo. Pathian nih a kan pek mi thluachuah a si.

Thlacamnak Dawnkhaantu Thil Hna le Thlacamnak Hmual Ngeihtertu Thil Hna

Zumtu hna nih Pathian sinah cheuhra cheu khat kan pek mi chung ahhin kan caan suimilam  1/10 zong pe kho chinchin usih law, Pathian aa lawm tuk ko hnga. Pathian sinah kan caan suimilam 1/10 kan pek ding a si ahcun - nikhat ah suimilam 24 a um. Suimilam 2.4hrs khi Pathian sinah pek ding a si hnga. Nikhat ah 0.4 hrs cu minut 15 a si. Cucaah nikhat ah suimilam 2:15 hrs cu Pathian sinah kan pek awk a si hnga. 

Nikhat suimilam 2.15 chung thlacamnak a ngei mi nunnak nih hlawhtlinnak a hmu hrimhrim lai timi zong zumhnak ka ngei fawn. 

The Kneeling Christian timi cu cauk cu " Khukbil Khrihfa" tiah H. Than Hnun nih a let i, ka rel dih cangka te a si ve. Cu chungah thlacamnak kong he pehtlai in ruahnak tete a ka pek mi a um. Cucu Rinpi Post International a kan lengtu hna hrawm kan duh ve hna. 

Ni Khua That A Sautuknak Nih These Ram A Ser!

Arab phungthluk bia pakhat ah "Ni khua sau tuk a thatnak nih these ram a kauhter" tiah an ti. Ni lawng a tlan tikah thinghnah le rampar hna duhsah tein an ro car. Thingkung pakhat hnu pakhat in an tlu. Vawlei cungah zei hmanh an nung kho ti lo. Vawlei hmun cu these ram ah a cang ko, tinak a si. Cucaah vawlei nih ni khua tha zong a herh i, ni khua chia zong a si. Vawlei cungah a um mi thil nung hna nih ni khua tha niceu dawh zong kan herh i, ruahsur in nika lang loin a um mi zong kan herh. Ruah a sur i ni a tlan tikah lawmhnak in kan khat than lengmang. Thinghnah rampar hna zong an i lawm. Ruahti nih ciap cikcek in a chiah mi thingkung rampar hna i, a thaizing niceu sinah an i lawmhnak a thar than tawn.

Minung kan nunnak zong ahhin thiltha lawngte a hmu mi si zungzal usih law, kan nunnak hi these ram bantukin a nuam lomi; thling a kik mi nunnak; lawmhnak a um lomi nunnak; ah a cang kho mi a si. Cucaah minung nih ngaihchiatnak zong hi kan nunnak nih a herh ve. Mitthli nih ciap cikcek a toih mi nunnak cu mitthli tlaknak caan a dih tikah lunglawmhnak thanuamnak sunglawi deuh in a hmu kho tu a si tawn. Ruahpi nih vawlei cu ti a toih tikah thlaici hna zong an kheuh bantukin minung kan nunnak zong hi mitthli nih ti a toih tikah lunglawmhnak an kheu kho i, an par kho i, thei tampi a tlai kho ve. 

Lawmhnak Cu Chunglei In A Hungchuak Mi A Si; Lenglei In Thilri Ah A Si Bal Lo!

"Atu lio tluk in mi nih zeitindah lawmhnak kan hmuh khawh hnga ti i an kawl caan hi a um bal lo. Lawmhnak akn hmuh khawh nakhnga tiin an inn thatter an i zuam hna, tangka tam deuh hmuh an i zuam, tangka a tam deuh hmuh tung in zeitindah an rian an awl deuh hnga tinak lam a kawl mi an si. Sihmanhsehlaw lawmhnak cu an dawi deuh paoh le chuncha bantukin aa thawn deuh lengmang ve. Cucaah a lam an i palh ko rua.

A ngaingai ti ahcun lawmhnak hi a fawi tuk caah an hmuh lo a si rua, a hmuhnak ding lam hi a kan kutdong zat hmanh a si rua lo. Cu lam cu hihi a si ko: lawmhnak hi a chunglei in a hung chuak mi a si i, fek tein a umnak hmun cu nunning ziaza tha i nun le chiatha thleidannak a thaing i nun hi a si. Kan palh mi a tampi ko lai, sihmanhseh kan chiatha thleidannak nih sual a kan phawt le phawt lo kha a biapi ngaingai mi cu a si i cu nih cun sual a kan phawt peng bu ahhin lawmhnak taktak cu a um kho hrimhrim lo. biaknak hi a herh ko, sihmanhsehlaw biaknak zong hi kan chiatha thleidannak a nun i a nuntertu a si lo ahcun a thahnem tuk lo.

Bawipa Cu Thlaici Petu A Si!

"Thlaici tuhtu hna thlaici a petu le ei awk rawl a petu Pathian nih cun nan herh mi thlaici vialte kha an pek hna lai" 2 Korin (9:10)

"For He is the one who provides seed for the farmer and then breads to eat. In the same way, He will provide and increase your resources and then produce a great harvest of generosity in you" (2 Corinthians 9:10).

Jesuh nih a zultu hna cu mi dam lo hna damter dingin, an herhbaunak bawmchan dingin le thawngtha bia chim dingin a thlah hna tikah, "Nannih nih hi thil tuah khawhnak cu man pek loin nan hmuh i, man pek loin va pe hna u" tiah a ti hna. Cu bia nih a langhter mi cu Pathian nih a herhnak hmun ah an hman khawh nakding ah zeizong vialte an pekcia dih cang. Teitu siding in le a thawng mi si dingin na herh mi thil cu pekcia na si cang. 

Caan tampi ah Pathian nih zeiruangah thlaici petu dirhmun aa chiah hnga tiah ka ruat. Thlaici petu siloin, eiding thlai rawl kan pe colh a si ko mi- tiin ka ruat tawn. Thlaici petu a si" tiah a peh hnu ah "and then" tiah a peh. Cu nih a langhter mi cu thlaici a um hnu ah rawl ei ding a um lai tinak a si. 

Zeitindah Na Ruah Ve?

1. Thlacam mi bia cu caan dih (expire) a ngei bal lo. Bawipa nih khuazei hmun, zeitik caan ahdah, zeitin an leh lai timi na hngal kho lo.

2. Nunnak nih na zumhnak an hneksak peng lai. Minung nunnak cu kan zumhnak hneksaknak caah a si.

3. Pa thawng hna cu zan mui lak lawngah mi theih loin, mitthli tla in an tap tawn.

4. Dawt mi minung cu a sunglawi mi pahnihnak a si. Cu nakin a sunglawi deuh mi cu midang daw kho tu si hi a si.

Na Thinlung Khuacuanh Ning Thleng Cang Tuah!

"Hi vawlei kal ningin kal ve lengmang hlah u, sihmanhsehlaw chunglei in Pathian nih nan lungthin kha a dihumnak in in thleng hna seh. Cu tikah a tha mi thil le Pathian nih a lawmh mi thil le a tling mi thil kha nan hngalh khawh lai, cucu Pathian duh mi a si" (Rom 12:2) 

David le Goliath tuanbia cu kan hngakchiat te in Sunday School ah an rak kan cawnpiak tawnmi tuanbia a si. Goliath cu mikei bantukin pumrua a ngan taktak mi le ṭihnung tukmi a si. A ṭhawng tukmi zong a si fawn. A aw hmanh hi cakei bantukin ṭih a nungmi a si. Goliath he tahchun tikah cun Isarael mi hna cu hngakchia bawhkeuh tete bantuk men khi an si ko. Goliath nih Isarael mi, hngakchia bantuk a simi hna cu a zomhtaih a serhsat hna. Tlang cung in a hun au hnawh hna. Israel siangpahrang Sawl hmanh nih a aw a theih tikah a ther in a ther.

Ka Ni Caan Hna Cu Nangmah Nawlngeihnak Chungah An Um Ko!

Ka caan cu na kut chungah an um dih, ka ral hna kut chungin ka khamh law, a ka hramtu hna kut chungin ka khamh tuah (Psalm 31:15)

Kan biak mi kan Pathian kong ah thil kan hngalh awk a si mi cu - zeitik hmanh ah kanmah tuah mi caan (timetable) ningin rian a ṭuan mi a si bal lo. Sihmanhsehlaw chikkhatte caan khat ah khin na nunnak dihlak a ning pi in a thlen khawh fawn. Amah caan (timetable) chungah rian a ṭuan mi tu a si. Kan nih minung nih cun kan herh lio, kan chambau lio thengte, kan nunnak a herh tiah kan ruah lio ah khin Pathian hi kan nunnak ah rianṭuan seh law kan duh fawn. Asinain kan herh lio thengte i Pathian rian a ṭuan hi cu a tlawm ngaingai.

Pek Na Si Zongah, Na Co Hlan Lo Ahcun Nangmah Ta A Si Lo!

Mi pakhat nih laksawng an cawkpiak. Nangmah ca bak ah a cawk mi a si. Sihmanhsehlaw an pek tikah na cohlan lo ahcun cu laksawng cu aho nangmah ta a si lo. An petu nih an pek ko nain, na cohlan lo tikah cu laksawng cu a petu pa ta ah a cang. 

Voikhat company pakhat ah rianṭuantu pakhat cu thil rianngeitu hna nih rian lawng an fial lengmang. Tuannak caan khi an pe hlei lo. Khat lei le khat lei ah an auh lengmang hoi. Ni a liam tikah- a rian cu a tlamtling ti lo. Cutikah rianngeitu (Boss) nih a ti mi cu- na hrut tuk- ziah cu ti- kha ti - khan na tuah lo, tiah a sik hoi. Mihrut- tiah a ti tikah rianṭuantu pa cu a thin a hung ngaingai. 

"Boss, laksawng mi na pek tikah an in cohlan lo ahcun cu laksawng cu aho ta dah a si lai?"tiah a ti.

Rian ngeitu pa nih, "A petu, keimah ta a si ko lai. Midang ka pek hlan cu..!"tiah a ti. 

Bia Tha Lo Kaa Khat Chim Hlan Ah, Bia Tha Kaa 10 In Chim Ta Hmasat!

"Lei nih hin thah khawh le nunh khawhnak ṭhawnnak a ngei, cucaah na bia chimmi theitlai cu na co a herh lai"- Phungtlukbia[18:21]

Kalay Technological University kan kai lio ah Thayaarwaddy khua kilte leikuang pawngah kan um hna. Kan umnak pawngah Hai kung, mangkeng kung an um hna. Cu tangah Kawl chungkhar pakhat an um ve. Zing fatin kan theih zungzal - hringtu a nu nih, a fala hna cu - "Chu tleek fa hna! Hlawhhlang nu fa hna!" tiah an sik camcin ko hna. A fale cu chim lo, a thei zungzal tu inn pawng kanmah hmanh kan celh tawn lo. Holhchia le holh ṭha lo nifatin a thei peng mi cu bantuk fale hna an nunnak nih a zun ding mi cu zeidah a si hnga?

Micheu khat cu biachia lei in kan rum ngaingai. Cu lakah "Kawl pawl" hi an rum khun rua ka ti. Kan tlonlennak le ka umnak an i sik ahcun - theih bal lomi biachia hna cu tor le cheng bak an chim ii a dong bal lo. Cu bantukin minung tampi cu kan hmurka nih bia chim hi a fawih ngai tawn.

Nangmah Taktak Hi Naa Hngal Cang Maw?

Ram pakhat a ṭhanchonak caah a biapi bik mi cu ram mipi hna thinlungput kha a si. Rianṭuannak bu tampi hna zong nih teinak taktak an hmuh khawh nakding ah thinlungput ṭha a ngei mi rianṭuantu tampi an herh hna. A lenglei i midang nih an kan hmuh mi kan pum muisa le kanmah nih thlalang chung i kan i hmuh mi muisam hi kanmah taktak kan si lo. Biaknak lei in kan chim ahcun kan i hmuh khawh mi kan pum ruang cu Pathian nih kan thlarau umnak caah a kan hlanh mi thilri men a si. Kanmah taktak cu kan chung muru ah a um mi kan thinlung kha a si. 

Cu caah luatnak le zalennak hmuh kan timi zong hi kan thinlung a funtu thil kan taksa pum nih a tinco hlan ah, kan thinlung nih khamhnak, luatnak le zalennak a tinco hmasat a herh. Cu kan thinlung nih zalennak a hmuh hnu ah kan taksa pum, kan nunnak zong nih zalennak a hmu kho ve lai. Thinlung zalennak le luatnak hmuh hmasat loin taksa pum nih zalennak le luatnak taktak a hmu kho lo. Zeicatiah keimah taktak le nangmah taktak cu kan chungah a um mi kha a si. Hi kan taksa pum hi a si lo.

Minung Nunnak Cawisangtu Cu Kan Lenglei Muisam An Si Bal Lo

Mipa pakhat cu zalam pawngah khairiat balloon a zuar hna. A zuar mi kaihriat ballon hna cu a rong (color) an tling. Aihre (yellow), Asen (red), Adum (blue), Ahring (green), Anak (black) tiin a zuar hna. Tamdeuh a zuar khawh nakhnga kaihriat balloon chungah Helium datkhu a rawn hna. Helium cu thli nakin a zaangdeuh caah thli nih a cawi hna i thli chungah an zuang kho taktak. Mipa nih vo-hri in a ṭem hna i zalam tlang ah a zuar hna. 

Voikhat cu biahal a pang tak mi hngakchia pa pakhat a ra i, “Ka Pu hi balloon a sen mi te hi a hri thlah law, a cungah a zuang lai maw?" tiah a hal. Mipa nih hngakchiapa te cu a thawh i, “Mi pa te a zuang ko lai. Asinain asen ruangah a zuan khawh mi a si lo. Ahring mi zong hi ka thlah ahcun a zuang ve ko lai. Cun arang mi hi zong a zuang ve ko lai. Cunglei ah a zuantertu hna cu an lenglei an rong (Color) ruangah a si lo. An chungah a um mi thil ruangah a si,” tiah a leh. 

Minung kan nunnak zongah an si ve. Minak kan sinak, mirang kan sinak, pumngan, pumhme, mider, mithau kan sinak hna hi minung kan sinak a kan cawisangtu an si bal lo. Asinain kan chungah a um mi kan thinlungput, kan ruahnak tu hi cungah a kan cawisangtu cu an si. Cu caah nifatin hngakchia kan si ah, mino kan si ah, upa kan si ah, kan nunnak kan i zohṭhan lengmang a herh.

Minung Kan I Dawhnak Tattak Hi Khuazei Ahdah A Um?

Nunnak pakhat nih teinak a hmuh khawhnak caah zeidah a biapi bik? tiin nan ruat cio tawn ko lai. Zeiruangah ti ahcun mikip nih kan nunnak ah teinak hmuh kan duh cio. Teitu si zong kan duh cio. Kanmah le sining cio in kan nunnak ah teinak kan hmuh khawh nakhnga a herh tiah kan ruah mi thil tampi a um cio ko lai. Cun kan hmuitinh ning cio in, kan herh mi zong an i dang cio ko lai. Fimnak, thiamnak, cawnnak, tangka, bawmtu ṭha, hawikom ṭha, tbk; kan herh mi chim ding tampi kan ngei cio ko lai. 

Kan nunnak ah hlawhtlinnak le teinak cu hmuh kan duh. Cu kan hmuh mi teinak cu man a ngei mi, sullam a ngei mi, lawmhnak a kan petu an si lai tiah kan zumh fawn. Cu bantuk teinak kan hmuh khawh nakding ah a hmasatbik ah minung nunnak a hruaitu hi zeidah si? timi ruah kan herh.

Midang kong Na Hngalh Hlan ; An Kong Ah Lungbiakhiahnak Tuah Colh Hlah!

Hngakchia pa pakhat cu a pa he tlang lawng i cit in inn lei a tin cuahmah. Hngakchiapa te cu tlanglawng thlalang awng in a leng lei a zoh khua a cuan. Khuaruah har ngai in a pa a ti mi cu, "Ka pa, thingkung hna hnu lei ah a tli thluahmah ko" tiah a ti. 

An pawng a thu mi hna nih hngakchia pa te cu khuaruah har ngai in an zoh. Kum 15 a si cang mi nih hi bantuk biachim cu thinlunglei dam lonak a ngei mi a si ko lai an ti. 

Tlawmpal ah hngakchia pa te nih, "Ka pa, minmei zaam mi hna sinah kan kal ve" tiah a ti than. 

An pawng ah a thu mi nuva hna nih hringtu a pa cu, " Hi tluk thinlung dam lonak a ngei mi na fapa hi ziah siizung ah na piah lo" tiah an ti. 

RUAHCHANNAK A NGEI MI KAN SI

Job (11:18)

"Cun ruahchannak a um caah hnangam tein na um lai i him tein naa din lai."

Nihin kan vawlei ah thil sining tampi nih hnulei ah a kan hnuh lengmang tawn. Kan pawngkam kan i mer luklak ah thawngpang chia hna kan sinah an phan lengmang. Thawngpang chia hna nih thal kah bantukin theih kan duh lo zong kan nunnak ah hramhram in an rak phan tawn. Nunnak cu harnak le zuamcawhnak in an khat ko lai. 

Na Thih Hnu Ah Zeidah Chiah Taak Na Duh?

A luancia mi kum 100 hrawng ah mipa pakhat a um. Voikhat zing cu zingka thawngzamh ca phawtu pawl nih an rak put mi thawngzamh ca (news) cu a rel. Minung thihlohnak kong thawngthanh (obituary column) ah a min a rak hmuh tikah thinphannak le launak in a khat. Chikkhat cu zei tuah awk thei loin a um. A tihnak le a lau thinlung teinak ding a hun i zuam. "Keimah he min aa khat mi a si i an kan palh le a si lai"tiah a ruat. A thinlung daihnak a hun i zuam hnu ah, a zoh than tikah amah kong a si ko. Asi ahcun midang nih ka kong hi zeitindah an tial timi a hun rel.

"Bomb Siangpahrang A Thi", " Thihnak Phortu Pa A Si" tiah thawngzamh ca hna nih an tial.

Amah cu phuah hmang mi "Dynamite - Bom" a sertu pa a si. A kong an tial mi cu a rel cuahmah tikah a lung a rawk ngaingai. Ka thih hnu ah vawlei pi nih an ka theih tikah ' Thihnak phurtu pa" tiin maw an ka theih ko lai? Amah le mah bia aa hal.

Facebook Or Mark Zuckerberg

Mark Zuckerberg cu nihin vawlei  minung 1.4 billions nih nifatin kan hman mi facebook a serchuahtu a si. Hi bantuk hlawhtlinnak a hmuh nakding ah har ngai in lungbiakhiah a rak tuah ve. 

Marck Zuckerber nih facebook cu kum 2004 ah a rak ser. Sianginn a kainak Student Dormitory innkhaan chung tein a rak thok mi a si ko. Kum 2005 a phak tikah a nunnak caah biakhiahnak tuah a herh cang. Cucu Harvard University ah sianginn dih lo in chuah taak i a facebook rian pehzulh ding. Asiloah Harvard Univesity ah sianginn kai in facebook cu kaltaak ding ti hi a si.

ASEAN Ram Chung Ah Hawi Loin Sermi Upadi Hna

Singapore

1. Singapore ah fungfek tuknak in sualphawtnak nihin tiangah a ngeih. 
2. Pa hna nih bawngbi zit hren loin philh ahcun fungfektuknak in sualphawt khawh a si.
3. Singapore ah "khaicek khai a ngah lo. A zuar zong zuar a ngah lo". 
4. Singapore ah "zunput kal tikah ti toih ta lo in kaltaak ahcun sualphawt khawh a si". $150.00 liamter khawh a si. 
5. Singapore mipi tlonlennak hmun, mihmai ah cil chaak a ngah lo. 

India

1. India ram ah amah tein nunnak thah aa tim nain, a thi lomi hna cu Panel Code Section 309 ningin kumkhat thongthlak khawh a si.

Japan

1. Japan ram ah "Metabo Law" timi a um. Mi pakhat an thau a luan ahcun phungbuar a si. Phung ningin dernak caah ruahnak peknak le excercise hna tuahternak an ngeih hna.

Zeiruangah Zaan Naa Hngilh Khawh Lo?

California Barkeley University ah thluak lei le thinlung lei cawnnak in professor a tuan mi Matthew Walker nih zeitindah zaan ah mitku thaw deuh in kan i hngilh khawh lai timi kong a chim mi a si. Amah cu " Why We Sleep" timi cauk tialtu zong a si. 

Minung suimilam 8 chung mitku thaw tein kan i hngilh khawh nakding ah thil hme tete kan tuah khawh mi phun 5 in ka langhter lai. 

Pakhatnak ah ihcaan hi punghman tein kan i ser a herh. Kan ih caan le kan thawh caan hi zankhat le zaankhat i dang lengmang loin kan ih caan te ah kan ihpiak a herh. Zarh dongh caan le dinh caan an si zongah kan ih caan le thawh caan hi anmah le caan ah kan ih/thawh lengmang a herh. Cuticun kan thawh caan te ah zeihmanh thangtu a um lo zong kan mah tein kan tho ko lai. 

Zeitindah Na Ruah Ve?

1. Mikip nih a tlawm bik i phuhrunnak thil pakhat cio kan ngei. Zeitindah na ruah ve?

2. Mikip nih kan tuah mi kip cungah 100% a lungtlin mi kan um lo. Kan tuah mi thil kip cungah 100% zumhnak a ngei mi zong kan um lo ti a si. Zeitindah na ruah ve?

3. Vawlei cung a thawng bik le a thiam bik timi an um bal lo. Anmah nakin a thawng deuh mi le a thiam deuh mi an um zungzal ti a si. Cucaah mizei he hmanh nangmah le nangmah midang he i tahchunh hlah, ti a si. Zeitindah na ruah ve?.

4. Minung nih kanmah tuahser mi thil lengin uk khawh mi thil dang kan ngei lo. Midang thinlung le tuahsernak cungah ukkhawhnak kan ngei lo. Cucaah a tha bik i ruahchan buin tuan law, a chia bik caah i timhtuah zungzal ding a si, ti a si. Zeitindah na ruah ve.

Allibaba Or Harnak Sobul In Den Mi Jack Ma

Allibaba tiin vawlei cung mirum hna min a hunglar ngai mi Tuluk ram mipa te Jack Ma kong nih minung tampi thinlung thawnnak a pek hna. A nunnak i tonmi harnak hna cu lonh in hlawhtling mi a chuah mi pa a si. Jack Ma a nunnak kan zoh tikah hlawtnak a ton mi a tam ngaingai.

Tihnak Saltaang Mi Minung Caah Thawngtha

Isaiah (41:10) - Na thin phang hlah - na sinah ka um ko, Keimah cu na Pathian ka si - zeihmanh tih hlah. Kan thawnter lai i kan bawmh lai; kan hupphenh lai i kan khamh lai.

Minung kan nunnak chungah kanmah fimnak, thiamnak le thilti khawhnak in kan uk khawh lomi thil sining kan ton cio tawn hna. Kan duh lo buin kan nunnak chungah cu bantuk thil sining an rak phak tikah kan nunnak ah tihnak in kan khat tawn. Tihnak kan nunnak chungah an phak tikah kan khuaruah ning an hman kho ti lo. Kan tuahser ning an hman kho ti lo. Vuivai in kan um tawn hna. Zeidang thil vialte zong kan khuaruahnak chung hmunhma kan pe kho hna lo. Cu kan tih mi thil sining chungin luat khawh nakding lawng hi kan ruah mi a si. Kanmah le mah cungah zumhnak kan i ngeih mi cu kan thil khawhnak chungah hram a bunh mi a si. 

Sihmanhsehlaw zumtu  hna kan i vanthatnak cu- Bawipa nih kan tihnak thinlung a hngalh. Tihnak sal ah nun ding a kan duhpiak lo. Cucaah zeizong vailte hi Keimah kut chungah a um mi lawngte an si ko. Tih hlah! Na thin phang hlah! Hi vawlei cungah an chuahtertu cu Keimah ka si. Keimah nih na nunnak ka thok ii Keimah nih lawnglawng nih a donghnak zong ka hngalh. Zeihmanh tih hlah! Kan thawnter lai. Kan bawmh lai. Kan hupphenh lai! tiah a kan ti. Bawipa min sunglawi chin ko seh!

Mupi Sin In Minung Nih Kan Cawn Awk Thil (7)

1. Mupi cu a zuan tikah vanlai a sannak bik hmun ah amah te lawngin a zuang.

Thinlung ruahnak a niam mi, na thanchonak an dawn lengmang mi hna sinah in i thial law, ruahnak sang a ngei mi hna pawngkam ser khawh i zuam. 

2. Mupi cu a fiang tein le ding tein khua a cuan. 
Zeibantuk harnak tong hmanh law, pawngkam nih vuivai dingin in tuah ko hmanh seh law, na tinh mi thil fiang tein le ding tein cuanh khawh i zuam ko.

3. Mupi nih a thi cia mi sa a ngei bal lo. A thar mi le a hlaam mi sa lawng an kawl i an ei.
Na tuahcia mi thil tha cung lawngah lungsi ngai in um hlah. Thil dang, thil thar hna tam deuh in tuah khawh tu i zuam deuh. 

Midepde Hna Theihkhawhnak Lam Phun (8)

1. Mitha nih cun mikip cungah upatnak a ngei. Sihmanhsehlaw midepde nih cu milar, nawlngei mi, min ngei mi hna cung lawngah upatnak a ngei kho.

2. Mitha nih cun midang nih kan uar hna seh tiin an lemsoi hna lo. Sihmanhsehlaw midepde hna nih cun midang upatnak an hmuh khawh nakhnga caah an lemsoi hna. Zeitindah an lemsoi hna ti ahcun an thiltha an tuah mi kip kha midang nih an hmu rua ti bang, midang kha an chimh hna. 

Tuahsernak In Hngalh khawh Mi Minung Thinlung

Mi pakhat cu tamtuk luan lak in a nih ahcun a thinlung ah a thli tein a ruahchih mi thil pakhat a um caah a si.

Mi pakhat cu luanlak in a ih ahcun ngaihchiatnak pakhat khat a intuar caah a si.

Mi pakhat cu bia tlawmte lawng a chim nain rianrang ngai in a chim ahcun thuh mi thil pakhat khat a ngeih caah a si.

Mi pakhat cu a tah khawh lo ahcun zangdernak pakhat khat a intuar caah a si.

Thawhtertu Ruah Ti

"Bawipa cu fur caan ah ruah hal u law, thal caan ah ruah hal u, totho khuadawm a sertu Bawipa nih nannih cu ruah kha an pek hna lai i nan lo cio ah ram hring kha an pek hna lai" 

Zekhariah (10:1)

Mi zeipaoh nih dawntu thil tampi le lungrawhtertu thil tampi hna cu kan nunnak ah kan ton cio hna. Vawlei cung thil tampi nih kan nunnak thang kho loin, an kan nam chih tawn. Chikkhat te kan i ruah lo karah kan ngandam lo kong kan theih. Kan dawt mi ka nupi le kan va le hna he kan i pehtlaihnak rawhralh an i tim. Kan nungak, kan tlangval hna he kan i pehtlaihnak rawhralh an i tim. Ruah lo piin rian phuah kan tong. Lungrawhtertu thil tampi kan ton tikah kan lungthawh thanuamnak kan ngei kho ti hna lo. 

Voi tampi cu nunnak nih "kan chiahnak hmun ah nawlngai tein um ko" a kan ti caan a um. Cuticun kan duh zong ah duh lo zongah kan phaknak nunnak te ahhin i lungsi khawh kan i zuam tawn. Kan thinlung thetse ram hramno te bang, uai hninghniang in a um ko. Zeihmanh lungthawh thanuamnak thazang kan ngei lo. Sihmanhsehlaw, Bawipa mithmai kan kawl than tikah, a uai hninghniang mi kan thinlung cu an tho than. Thetse ram hramh no te nih uai hninghniang in a um lio ah, ruahpi nih a sur bantuk a si. Cu tikah kan tluk tik zongah kan tho than kho. Kan tluknak hmunte ah kan bok beh lo. Kan ral hna nih an kan tuk tikah Bawipa nih kan caah thatnak caah a kan thlenpiak. 

Zeitindah Na Ruah? Part (1)

• Mirum nakin mitha kha na nupi/va caah  i thim deuh. Zeicatiah mitha nih cun na nunchung mirum nih tangka in a cawk khawh lomi lawmhnak an pek lai. 

• Midang nih hlawt mi na si tikah na ngaihchia hlah. Zeicatiah mi tampi nih thil mansung an phut hna lo hna caah an hlawt tawn hna. Hlawt nan ton tikah an hlawttu pa/nu nih a phawt lo tiangin mansung mi ka si tiah i ruat zungzal.

Dawtnak Thlaici Theipar Zuun Caan A Phak Tikah Lunglawmhnak Mitthli A Luang

Kum 1892 ah kum 18 sianghngakchia pakhat cu Standford University ah siangin na rak kai. A sianginn kainak caah tangka a ngeih lo caah siangman (school fee) peknak ah tangka kawl aa zuam. Amah cu hngaktah bawmchantu ngei lo a si caah khuazei ahdah bawmhnak ka hmuh lai ruahchannak a ngei lo. 

A ruahnak chungah thil pakhat a hungchuak. Amah le a hawipa cu an i sawm ii an sianginn chungah hlasaknak puai tuah dingin timhtuahnak an ngei. Piano tumthiam mi Paderewski cu an panh. Concert caah timhtuahtu i an fial mi (Manager) nih $2000 cu kan hmuh hrimhrim lai tiah a kamh. Cuticun lungtlinnak a ngeih hnu ah concert tuahnak caah cun an i zuam. Sihmanhsehlaw an i ruah ning bantukin ticket an zuar kho lo ii, a donghnak an hmuh mi tangka cu $1600 lawng a si. Cu sianghngakchia pahnih  cu Paderewski sinah an va kal i an sining cu an va chimh.  An khawn khawh mi $1600 le a daih lomi $400 caah Cheque in a tuanbik ah pek khawh kan in zuam lai tiah an ti. 

Na Chunmang Na Tlinterkhawhnak Dingah Midang Lungtlinpinak A Herh Lo

A cheu kha zumh awk tlak lo an rak si si kaw, zeitindah a si kun lai? Cu ruangah cun Pathian zong cu zumh awk tlak lo a si ve lai tinak a si maw? (Roman 3:3)

Voi tampi ah mi tampi cu kan thinlung ah a um mi chungmang le ruahnak tha hna kan tuah lai ah midang ruahnak kan hal ta hamsat tawn hna. Mi tam deuh in kan ruahnak an kan lungtlin ahcun kan i nuam. Mi tamdeuh a si khawh lonak le a chiatnaklei in an kan ti tikah kan lung a zur tawn.

Kan hngalh zungzal ding mi cu thiltha kan ruah mi cungah "Naysayers" a si kho lo tiin lungtlin lonak lei kap in a chim mi an um zungzal ko. Hi bantuk lio ah kan thinlung ah a um awk a si mi thil pakhat cu - kan chunmang hna kan tlinh khawh nakding ah midang nih an i zumh le zumh lo kha a biapi mi a si lo. Midang hmurka le ruahnak cu na nunnak uktu a si lo. Asinain na nunnak cu nangmah nih zeitindah naa zumh in, nangmah kong ah zei bia dah na chim? timi ah khin a um mi a si. Cu nakin a biapi deuh rih mi cu Bawipa nih a chim ning khaan a nung mi na si.

Diamond le Sui Nakin Na Sunglawi Deuh

Pu Lian le Pi Hnem nih fanu fangkhat te an ngeih. An fanu te cu an i zohthla tuk. A hngakchiat tein a nunzia cu duh a nungtuk hringhran. A kum a hung upat tikah lengno a hun si ve cang. Chan thar nungak a si bantukin a fenh aih tikah skirt tawi tete aa hruk tawn. Hawikom hna he zan ah leng chuah an hmang tawn. A umtu hoiher cu a pa nih a zoh tikah a ngaih a chia ngaingai. 

Hringtu a pa nih voikhat zanlei cu a fanu a auh. A fanu cu a zoh i,"Hannah, vawlei cungah thil mansung bik tiah minung nih kan ruah mi hna khi Pathian nih fawi tein hmuh khawhnak hmun ah a chia hna lo. Harsa ngai in i zuamduhnak thinlung a ngei mi hna lawnglawng nih biatak tein pekchanhnak he an kawl i an hmuh tawn hna".

 Diamond cu khua ah an hmuh tawn.Vawlei a thuh biknak hmun ah a um. Pearl pawl cu khua ahdah an hmuh? Rili chung a thuhbiknak hmun ah Kama titsa phaw chungah tha tein le him tein thuh mi a si. Sui cu khuazei ahdah an hmuh? Vawlei cung lunghak tampi le vawlei thap tampi nih an nenhnak hmun ah thuh a si. Diamonds, Sui le Pearl hna hmuh tinco duh tikah fawi tein hmuh khawh a si lo. 

Na Man Ngeihnak A Thei Mi Caah Na Sunglawi Peng Ko

Mizapi hmai ah biachim a thiam ngai mi pakhat nih tangka $20 tharte cu a lak i mi mizapi cu a hmuhter hna. Hi tangka hi ahodah a duh tiah a hal hna. Mi tampi nih an kut an tlir. Cu tangka cu biachimtu pa nih a kut in a suam i, ker dihlak in a tuah. Cun tangka $10 ca chuah than. Hi a ker dih mi tangka $20 le a tharte a si mi $10 ahhin zeidah nan duh deuh tiang a hal hna. Mizapi nih $20 tiah an ti. 

Biachimtu pa nih tangka cu a lak i vawlei ah a chiah ii, thur dihlak in a ke in a lamh than. Khah atu tah a thur dihcang mi $20 le a tharte $10 hi ahhin zeidah nan duh deuh tiah a hal than hna. Mizapi nih $20 tiah an leh than. 

Minung kan nunnak zong hi cu bantuk cu a si ve. Liamcia kan nunnak ah lungbiakhiah kan rak i palh ruangah kan nunnak a hnokbuai tuk mi kan si ko hmen. Ningzah chungah kan nunnak a thur tuk cang tiin kan i ruah caan zong a um kho men. Mipakhat kan zumhnak sualnak ruangah kan nunnak cu man a ngei ti lo, tiah kan ruat kho men. Sihmanhsehlaw kan man ngeihnak a thei mi hna caah kan sunglawi rih thiamthiam ti hi kan philh lo ding a si. 

Khrih Thawngin Thil Zeipaoh Tuah Kho Tu Kan Si

Filipi (4:13) Thawnnak a ka petu khrih thawngin zeizong vialte ka tuah khawh kho hna.

Carson siangbawi nulepa Hakha a rak phak tikah, Carson siangbawi pa cu amah tein inn aa sak. Thing a lak. Lung a thiar. Harsa ngai in rian a tuan. Cucu a nupi Laura nih a hmuh tikah a zangfak ngaingai. Laura nih hi bantuk thil hna cu na tuah bal mi an si tung lo, tiah a ti. Carson nih a leh mi cu, "Filipi (4:13) thawnnak a ka petu khrih thawngin zei thil paoh ka tuah khawh ko hna" timi hi a si. 

Bawipa Nawl A Zul Mi Hna Nih Nun Sithatnak An Hmuh

Psalm [37:18-19] Bawipa nih a nawl  zul mi cu a zohkhenh zungzal hna i ram cu anmah ta a si zungzal lai.  Caan tha lo a tlun tikah sifah an ing lai lo. Mangtam a tlun tikah ei awk a za an ngei lai. 

Minung kan nunnak ah ram ka pakhat i phung kan zulh tikah kan him. Thil sual pakhat khat kan tuahsual zong ah cu phung nih a kan kilven. A kan huhphenh. Cu bantukin zumtu hna nih Bawipa nawl kan zulh tikah a kan zohkhenh zungzal. Caan tha lo hna caah hnangamnak a kan pek. Baibal nih a kan cawnpiak bantukin Bawipa nih harsatnak caan caah sifahnak chungin khamh a kan duh tikah a nawl a zul mi si ding a kan duhpiak. Zeicatiah Amah nih zeizong vialte a theih dih. Kan caah thil tha kan hmuhnak ding lam vialte a thei dihtu a si.  

Pakpalawng Chungin Rosung Thil Hna Chuahtertu Bia

Roman 4:17 [ Mithi kha a nunter i, a um lomi thil a bia in a umtertu kha  a si] 

Bia hi thawnnak a ngei tiah ka rak tial lengmang. Cucu sersiam khawhnak thawnnak a si. Nihin kan chim mi bia cu thaizing kan nunnak sersiamtu a si. Zeizong vialte ser a si hlan ah Bia cu Pathian he a rak um. Cu Bia cun zeizong vialte ser kan si. Minung Pathian peknak nunnak le thaw a ngei mi kan si. Cucaah minung nih bia kan chim thawnnak a um ve. 

Zei Bia Dah Na Chim Tawn?

Psalm (107:2-3) - Bawipa nih a khamh mi vialte hna, amah cu thangthat u sih. Nan ralkut chungin an chuah hna i ram dang in an tlunpi hna, nichuah, nitlak, chaklei, thlanglei in an tlunpi hna.

Bawipa nih a khamh mi hna zumtu kan caah dingthlu tein khuaruah khawhnak, a dik mi thil zumhnak kan ngeih khawh nakding hi a biapi. Sihmanhsehlaw Bawpa thawnnak cu zeitik ahdah kan nunnak chungah thawnnak a ngeih ti ahcun ka " Lei" nih bia a chim tikah a si. Ka hmurka le kan lei nih bia a chim i zumhnak bia kan chim mi cungah thawnnak nganpi  a um. Midang sinah na va chim theng a hau lo. Nangmah nangmah le nangmah sinah na chim mi bia chungah thawnnak a um. Nangmah le nangmah kong naa chim tikah, "zeitindah na chim tawn?" Na chawkawlnak rian sunghnak na tong ko lai. Sihmanhsehlaw " thluachuak mi ka si" tiah na chim khawh ko. Asiloah "mi vanchia ka si. Pathian nih sual a ka phawt" tiin maw na chim lai? 

Teitu Ah Kawh Mi Kan Si

Matthew [17:20] - Hihi philh hlah uh. Antam ci tiate hmanh zumhnak nan ngeih ahcun, hi tlang hi," i thawn" ti u law aa thawn ko lai. Zeipaohpoah kha nan tuah khawh ko lai.

Nifatin Bible ca kan rel tikah Pathian nih a hman mi hna an nunnak hi thatnak le khuaruah thiltuahkhawhnak lawngin a khat ko tiah kan ruah tawn. Thadam tein nitin an nunnak zeihmanh harnak tong loin an um rua tiah kan ruahsual tawn hna. Sihmanhsehlaw kanmah bantukin nitin an nunnak ah thil an ton ve ko hna. Sihmanhsehlaw an nunnak cu Bawipa nawlngaihnak le a bia cungah zumhnak ngei buin an nung zungzal. 

Malaysia Chin Miphun Hna Nih Singapore Chin Hna An I Zohchunh Ding A Si

Kum 70 Tlinnak Chin Miphun Ni (2018) cu vawlei cung ramkip Chin miphun hna an umnak hmun paoh ah tuah cio a si. Miphun Ni timi biafang hrimhrim hi miphun pakhat kan sinak le miphun timi a sunlawinak zong faktuk in a langhter. Cu ruangah hlandeuh ralkap cozah chan ah miphun ni timi hman ding hi an rak duh lo. Aruang  cu Miphun in kan dir tikah Kawl miphun le vawlei cung miphun vialte hna he aa tluk ruang mi tinvo kan ngei kho tinak a si. Kawl pawl nih an duhnak ahcun Myanmar National timi lawng hi um in, Kawlram miphun chungah Chin timi cu miphun tengnge pakhat a si timi (2nd Class National) ah chiah hi an i timh mi a si. Sihmanhsehlaw Kawl miphun he kan nunphung le caholh aa pehtlaihnak pakhat hmanh an um lo. Anmah bantukin miphun tling pakhat kan si ve ko. Cucaah a phunphun in kan holh hi hmang thiam lo dingin an rak i zuam. Chin holh le caa in catial le chuah khawhnak zong an rak kan kham. Asinain a zatawk cu an hlawh a tling. Nihin ah Kawl holh deuh in Chin Miphun Ni kan hmang hna. Sihmanhsehlaw kan tei te ko lai. Falam khuapi ah Falam holh in Chin Miphun Ni hman cu Kawlpa a hnursualnak a um lo. Hakha khuapi ah Hakha holh in Chin Miphun Ni biachim le hman cu Kawlpa a hnursualnak a um lo. Mindat ah Cho holh, Paletwa ah Khumi holh, Tedim ah Tedim holh, tiin Chin Miphun Ni hman nih a sualnak a um lo ii, miphun dang nehsawhnak zong aa tel lo. Ramdang hna belte ah Chin Miphun vialte kan hmanti ruangah aa khat lomi tampi chungin kan i khahnak kan kawl ii Kawl holh kan hman. Cucu a sualnak a um ve lo. 

Mitha Hna Cu An Tluk Zongah An Tho Than Zungzal

Proverb (24:16) - "Mitha cu voi sarih tiang tlu hmanh seh law a tho than zau lai. Sihmanhsehlaw mitha lo cu vanchiatnak nih a hrawh hna"

Minung nunnak hi a mak ngaingai. Nunnak hi ser khawh a si lo nain a rawh a fawi taktak mi a si. Kan mit hmuh lo thil hmetete zong nih kan nunnak an donghter khawh. Cu lawng siloin kokek sining a lonh kho fawn lo. Cucu zeidah a si ti ahcun zungzal in nun khawh a si lo. Zeitluk mi ngandam kan si zongah kan kum a upat ahcun thihnak thlanmual lei ah a panh thluahmah mi lawngte kan si ko. 

Kan Nunnak Hram A Si Khrih Pehtlaih Kan Herh

John 15:5 [ Mitsur ruangah cu keimah hi ka si i a nge cu nanmah hi nan si. Ahohmanh ka chungah a um i kei zong a chungah ka um ahcun amah cu thei tampi a tlai kho mi cu a si. 

Electric Bulb pakhat cu ceunak a chuahter kho cu electric socket plug ah aa bunh lo ahcun amah tein ceunak a ngei kho lo. Thawnnak le ceunak a chuahtertu Generator sinah wire hri in pehpiak hnu ah muihnak chungin ceunak a kan pe kho. Cu bantukin minung (zumtu) hna kan nunnak zong hi kanmah tein zeihmanh ceunak i pe kho lo. Pathian kan pa sinah Jesuh sinin pehtlaihnak kan ngeih lo tikah kan nunnak vawlei cung sual muihnak nih a uk tawn. Midang sinah kan ceunak a lang kho lo.